آیا تاکنون از خود پرسیده اید چه کسانی به شدت طرفدار کار شما، به عنوان یک معمار منظر، هستند؟ آیا این اشخاص همان کسانی هستند که زمانی طولانی را برای بازی و لذت بردن از بودن در طبیعت سپری می کنند؟
کودکان کسانی هستند که به طور ناخوداگاه، بیشترین احساس شادمانی را در هنگام رویارویی با طبیعت و یا زمینهای بازی در فضای باز دارند. آنها اصلی ترین مشوق برای معماران منظر هستند، حتی اگر شناخت درستی نسبت به کار آنان نداشته باشند. بنابراین طراحی فضایی که بتواند به طور هم زمان، تمامی فاکتورهای موردنیاز کودکان، از جمله امنیت، سلامت و محیط مفرح را فراهم کند، یکی از اصلی ترین مسئولیتهای ما به عنوان معمار منظر است.
فضاهای طراحی شده برای کودکان، برای دیگر افراد نیز خوشایند است. در اینجا به 11 نکته برای طراحی فضاهای مناسب کودکان، اشاره شده است. بنابراین در ابتدا، چرایی نیاز کودکان به بازی در فضای باز روشن شده و سپس قوانین طراحی برای آنان مطرح خواهد شد.
طراحی برای کودکان
-
چرا کودکان به بازی در فضای باز نیاز دارند؟
همانطور که اشاره شد، نقطه شروع خلق یک طرح موفق برای کودکان، فهم و پاسخگویی به سوال بالاست: چرا کودکان به بازی در فضای باز نیاز دارند؟
بازی در فضای باز، سیستم ایمنی کودکان را بهبود بخشیده، فعالیت جسمانی آنان را ارتقاء داده، تخیل و خلاقیتشان را برانگیخته و از همه مهمتر، هنگام بازی که تمام حواسشان را به کار می گیرند، به آنان حس سرزندگی می بخشد. این مزایا شامل تقویت تفکر انتقادی و مهارتهای حل مساله و تاکید بر احترام به طبیعت و جانداران دیگر نیز می شود. پروژه های تحقیقاتی متعددی برای حمایت از این موارد توسط روانشناسان تهیه شده است. ریچارد لوو، روزنامه نگار و نویسنده هشت کتاب از جمله “قانون طبیعت: پیوند با زندگی در عصر مجازی”، در گزارشی به درگیر کردن کودکان با طبیعت پرداخته است.
-
نخست ایمنی
پس از ورود به گام اول، فرآیند طراحی با تثبیت مکانی مخصوص کودکان شروع می شود. یک فضای بازی ایمن بایستی دور از مسیرهای شلوغ، هم پیاده رو و هم سواره روها و منابع آبی خطرناک قرار گیرد. اما این نکته، ضرورتاً به معنای استفاده از پرچین ها و حصارهای بلند نیست. هنگامی که بحث کودکان مطرح می شود، ایمنی در درجه اول اهمیت قرار می گیرد، اما در هر صورت، وظیفه طراحی بر عهده معمار منظر است. یک گودال باغچه، نمونه ارزشمندی از تعریف یک فضا در دل توپوگرافی است که کاربرد آن نسبت به یک حصار معمولی، ارجحیت دارد.
-
طراحی متناسب با سن
مرحله بعدی که نیازمند توجه شماست، طراحی متناسب با سن است. برای داشتن فضای بازی ایمن و لذت بخش، زمین بازی باید متناسب با گروه های سنی مختلف، به بخشهای متفاوت تقسیم شود. کودکان در سنین مختلف، اندازه و توانایی های متفاوتی دارند. به عنوان مثال فضای بازی برای کودکان 6 تا 23 ماه باید برای فعالیتهایی چون خزیدن، ایستادن و راه رفتن، آماده شود. از طرفی، کودکان 5 تا 12 ساله به فضای کافی برای دویدن و بازی با توپ نیاز دارند. طراحی صحیح زمینهای بازی می تواند به ایجاد پیشرفتهای جسمانی، احساسی، اجتماعی و عقلانی کودکان کمک کند و این در صورتی محقق می شود که چنین فرصتی به آنها داده شود.
-
زمینهای بازی قابل دسترس
مسئله مهم دیگر، قابل دسترس بودن زمین بازی است که هنگام طراحی برای کودکان باید مورد توجه قرار گیرد. معماران منظر توانا باید زمین بازی را به گونه ای تجهیز کنند که همه کودکان با هر نوع توانایی را جذب نمایند. اما معماران منظری که حرفه ای تر باشند در طرح خود از این نکات نیز فراتر رفته و زمین بازی را توسط اجزای مناسب برای ناتوانان جسمی، حسی و بصری و یا کودکان اوتیسم، شاخص و خوانا می کنند. امروزه شاهد توسعه باغهای درمانی و شفابخش هستیم که می تواند راه حلهای عالی طراحی را به متخصصان علاقه مند به طراحی برای گروه های خاصی از مردم و کودکان پیشنهاد دهد.
-
دقت در انتخاب کفپوش
علاوه بر بحث دسترسی، سطوح زمینهای بازی نیز باید ایمن باشند. معماران منظر موظف هستند همواره در انتخاب کفپوش برای زمینهای بازی دقت کنند تا به کودکان اجازه دهد بدون مشکل و بدون ترس از صدمه بازی کنند. به کار بردن سطوح بتنی یا آسفالت غیر قابل قبول است، زیرا آنها ضربه گیر نیستند. کلوخ و چمن هم انتخابهای مناسبی نیستند، زیرا در حداقل حد ضربه گیری هستند.
کفپوش های پلاستیکی ضربه گیر می توانند به عنوان سطوح امن انتخاب شوند که نصب، دوام و همچنین قیمت مناسبی نیز دارند. همچنین از کفپوش های قابل لمس نباید غفلت شود. این کفپوش ها به عنوان کفپوش بی خطر شناخته می شوند، زیرا در پیاده روها، پله ها و سکوهای ایستگاه قطار نیز کاربرد دارند و به عابران نابینا یا کم بینا یاری می رسانند. سنگ ریزه یا کود گیاهی انتخابهای مناسبی نیستند، چرا که به راحتی توسط کودکان حمل شده و احتمال آن که کودکی آنها را ببلعد و یا آسیبهای دیگری ایجاد کند، زیاد است.
-
سایه بان
انتخاب پوشش گیاهی مناسب برای رفع نیاز به سایه در روزهای گرم تابستان اهمیت فراوانی دارد. طراحان باید نسبت به طرح کاشت، به منظور بهره گیری از سایه درختان، ملاحظه کامل داشته باشند. طرح کاشت درختان باید به گونه ای باشد که بتوانند همچون یک سایه انداز در ساعات تابش شدید خورشید در زمین بازی عمل کنند. برای ایجاد سایه می توان از گونه هایی با بافت متراکم استفاده کرد.
-
بادشکن
درختان تنها برای فصل تابستان مورد استفاده قرار نمی گیرند، بلکه در فصول سرد هم کاربرد دارند. برای طراحی یک زمین بازی امن، مهار باد نیز باید در نظر گرفته شود. برای این منظور درختان همیشه سبز می توانند بهترین گزینه باشند. ترکیبی از این درختان در کنار گونه های با ارتفاعهای مختلف، می تواند نتیجه بهتری در برداشته باشد، زیرا مانع بهتری در برابر نفوذ باد خواهند بود. علاوه بر این تنوع گونه های گیاهی، محیط پایدارتر و طبیعی تری را برای کودکان ایجاد خواهد کرد.
-
آب آشامیدنی و غیر آشامیدنی
در کنار منظر سخت، زمان آن است که با خصوصیات قابل توجه آب موجود در درون یا اطراف فضاهای بازی آشنا شویم. کودکان در هنگام بازی در فضای باز می توانند کاملاً نافرمان و سرکش باشند و اغلب به زمین افتاده و به طور غیر عمد به خودشان آسیب می رسانند. نیازهای بهداشتی از جمله دلایلی است که موجب شده فواره های نزدیک به فضای بازی قابل شرب باشند. بنابراین در صورت استفاده از جلوه های آبی غیرقابل آشامیدن، باید دسترسی و تماس کودکان با آنها مورد توجه قرار گیرد.
اگر چه راهنمایی ها برای سلامت آب در منابع عمومی از شهر به شهر و کشور به کشوری دیگر متفاوت است، اما معماران منظر بدون توجه به موقعیت جغرافیایی، ملزم به پیروی از آنها هستند. باید توجه داشت که حتی اگر فضای عمومی دارای جلوه های آبی برای کودکان طراحی نشده باشد، اما باز هم کودکان جذب آن خواهند شد. ممکن است این فضا تبدیل به یک استخر شنا شود، بنابراین از کاربران فضا مطمئن شوید.
-
گیاهان
پس از بررسی منظر سخت در زمینهای بازی، اکنون گیاهان مورد بررسی قرار می گیرند. در فضای بازی کاربردی بودن گیاهان مسئله مهم نبوده و تنها گیاهانی مورد توجه قرار می گیرند که تحت هیچ شرایطی نباید به کار گرفته شوند. باید توجه داشت که ویژگیهای گیاهان منتخب برای زمین بازی، باید به دقت بررسی شوند. گیاهان سمی، گیاهانی با قسمتهای سمی، بوته های خاردار، گیاهان حساسیت زا و یا گیاهان جاذب زنبور و دارای میوه های غیر خوراکی را نمی توان مورد استفاده قرار داد.
-
نظارت والدین
اگر چه به عنوان معمار منظر موظف به طراحی فضای بازی هستیم، اما بزرگترین مسئولیت سلامت و رفاه کودکان بر عهده والدین آنها است. مسئله اساسی تعبیه مکانی جهت نظارت والدین بر کودکانشان است. این مکان بایستی به اندازه کافی نزدیک باشد تا به راحتی در دید قرار گیرند، اما به اندازه کافی هم نسبت به کودکان دور باشد تا بتوانند بدون مزاحمت بازی کنند.
-
الهام بخشیدن
در نهایت، برترین معماران منظر می دانند که بهترین زمین بازی آن است که ایمن، جذاب و الهام بخش باشد. سالهای اول دوران کودکی در رشد شخصیت کودکان حیاتی است. فعالیتهای فیزیکی مهیج با تجهیزات متنوع یا مهارتهای حسی از طریق بازی با صداها، نورها و بافتها در زمره روشهایی جهت تحریک یادگیری کودکان قرار گرفته اند. مصالح، بافتها، رنگها و اشکال مختلف، کودکان را برای جستجوی آنها آماده می کند. اگر ما به عنوان طراح، آنها را به گونه ای مدیریت کنیم که به کنجکاوی، رابطه با طبیعت و هر چیز زنده خو بگیرند، در خواهیم یافت که کارمان همانگونه است که باید باشد.
یادمان باشد که به قول شرکت والت دیزنی؛ بزرگسالان، تنها کودکانی هستند که رشد کرده اند. بنابراین فضاهای بازی الهام بخش می تواند برای آنها نیز یادآور خاطرات کودکی باشد. الهام گرفتن را در هر مکان و همیشه می توان داشت، یک منبع بزرگ الهام بخش برای طراحان رضایت از کار خودشان است. سلامتی و خوشحالی کودکان به هنگام بازی کردن در زمینی که شما طراحی کرده اید، شاید بهترین و با ارزش ترین جایزه ای باشد که تاکنون دریافت کرده اید.