مهمترین نکته در مورد فضای سرای مشیر این است که وجود فضای باز و نیمه باز در کنار فضای بسته بازار، محیطی منعطف و پویا به وجود آورده است.

نویسندگان:

مشخصات مطلب

بازارها، عضو جدایی ‌ناپذیر فرهنگ مردمی در طول تاریخ هستند. محل قرارگیری مغازه ‌ها، ورودی، پیشخوانها، سبک معماری و اجناسی که در انواع بازارها فروخته‌ می‌ شود، اطلاعات جامعی از حال و هوای زمان خود را در اختیار علاقه‌ مندان قرار می ‌دهد. در این میان باید جایگاه با ارزشی برای بازار قدیمی سرای مشیر در نظر گرفت.

سرای مشیر فضایی تعاملی در دل بازار
تجربه حس فضا در سرای مشیر

معماران با کاشی‌ کاری های زیبا و ظرافت‌ کاری‌ های چوبی و همچنین شیشه‌های الوان، جلوه ای خاص به بازار بخشیده و معماری مشهور ایرانی – اسلامی را به خوبی در جای ‌جای آن انعکاس داده ‌اند. حتی حوض وسط بازار هم از چشم هنرمندان ایرانی به دور نمانده و می ‌توان کاشی‌ کاری‌ ها و مقرنس ‌کاری ‌های منحصربفردی را در آن تماشا کرد.

با حضور در سرای مشیر، با کمی دقت می توان به برانگیخته شدن حواس پنجگانه در فضا پی برد. صدایی که فواره ها ایجاد می کنند و نیز همهمه بازار حس شنوایی، فضای سبز موجود در حیاط مرکزی و نیز سایبانهای حجره های طبقه همکف که حس نوستالژیک و سنتی حجره های قدیمی را به کاربران انتقال می دهد و نیز مقرنس کاری و کاشی کاریها و صنایع دستی که جلوه ای منحصربفرد به فضا داده حس بینایی و حرکت روی سنگفرش و نشستن روی لبه حوض و نیمکتهای سنگی، لمس خنکی آب حوضچه‌ سرای مشیر حس لامسه مخاطبین را درگیر خود می کند.

تجربه این فضا حتی اگر قصد خرید صنایع دستی را ندارید یا به تماشای مکانهای تاریخی هم علاقه‌ مند نیستید، خالی از لطف نیست. تمامی این کیفیتها که تنها با درگیر کردن حواس مخاطب حاصل شده، حسی از جریان حیات و پویایی در فضا را به مخاطب می بخشد.

سرای مشیر فضایی تعاملی در دل بازار

از دیگر جزییاتی که در شکل گیری حس فضای سرای مشیر موثر هستند، می توان به مبلمان اشاره کرد. نوع مبلمان اطراف حوض و خود حوض در سرای مشیر باعث ایجاد فضای مکث، پاتوق، تجمع و درونگرایی در قسمت مرکزی شده است.

مهمترین نکته، فضای خود سرای مشیر است که وجود فضای باز و نیمه باز در کنار فضای بسته بازار، محیطی منعطف و پویا به وجود آورده است. همچنین وجود آب و فواره های آن و همچنین درختان و گیاهانی که در اطراف حوض است، باعث ایجاد خنکی و فضای مطلوب برای مخاطبین و شکل گیری فضای جمعی شده است. به علاوه، با جداسازی فضای مکث و گذرگاه اصلی (توسط باغچه ها و فضای سبز) که با حجره های اطراف در ارتباط است، به طور همزمان حس پویایی و مکث در فضا شکل گرفته است.

سرای مشیر فضایی تعاملی در دل بازار

در ابتدا با شنیدن اسم سرا، یاد بازار تهران در ذهن تداعی می شود که هدف اصلی خرید و فروش است، اما بعد از بازدید از سرای مشیر، علاوه بر هدف اصلی که خرید و فروش است، فضایی تعریف شده همراه با مکث و تجمع در آن به خوبی درک می شود که گویی ایجاد فضای مکث و تعامل اجتماعی هدف اصلی فضا بوده است.

سرای مشیر فضایی تعاملی در دل بازار

نکته ‌ای که سرای مشیر را از بازار وکیل متمایز می کند، حیاط آن است که در وسط بنایی هشتی قرار گرفته و با وجود حوضی در وسط حیاط و درختان زیبای نارنج خودنمایی می‌ کند. هشتی ذکر شده، در مجموع بازار را به دو بخش تقسیم کرده است. این هشتی سرای مشیر را به «بازار نو مشیر» متصل می‌ کند.

سرای مشیر فضایی تعاملی در دل بازار

در نهایت می توان سرای مشیر را یک فضای چند عملکردی دانست که تمامی شاخصه های پویایی، جنب و جوش، سکون و تعامل را در یک محیط در کنار هم قرار داده و فضاهای آن به صورت زیر تعریف شده است:

  1. فضای مکث اطراف حوض (با طراحی مبلمان و فضای سبز اطراف حوض یک فضای مکث برای تعامل و تجمع افراد به وجود آورده است.)
  2. گذرگاه اصلی (مسیر رفت و آمد و گردش در بازار که مسیری پویا و پر جنب و جوش است.)
  3. حریم حجره (این حریم بین گذرگاه اصلی و فضای حجره با ایجاد اختلاف سطح بین گذرگاه و حجره به وجود آمده است.)
  4. فضای اصلی حجره ها

مقاله­ حاضر، دستاورد سفر پژوهشی جمعی از دانشجویان معماری منظر دانشگاه های بین‌المللی امام خمینی، شهید رجایی، تهران، شهید بهشتی و دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات به استان فارس در پاییز ۱۳۹۶ است که با راهنمایی دکتر محمدرضا مهربانی گلزار تنظیم شده است.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *