عناصر سازنده هویت منظرین یک روستا در واقع روابط موجود میان اهالی روستا با خانه هایشان، چشم انداز روستا و مبلمان مورد استفاده جهت رفع نیازها و درک طبیعت به عنوان یک مزیت جهت رفع نیازهای روزمره اهالی است. روستای فارسیان واقع در استان گلستان، ساختاری پلکانی داشته و دارای بامهای تخت و کوچه های باریک است. وجه تسمیه آن با مهاجرت عشایر کوچ کرده استان فارس به این منطقه مرتبط است. این ویژگیها در کنار هم سبب شد تا این گزارش به شرح هویت منظر این روستا بپردازد.
نکات مثبت هویت منظرین روستا
از جمله ریشه های قوی هویت منظر روستا می توان به چند مورد اشاره کرد. از آنجا که بقای روستا به تعاملات اهالی و تصمیم گیریهای جمعی وابسته است، در روستای پارسیان نیز این نیاز با راهکارهای متفاوت حل شده است:
- سکوهای دایره شکل و قرار دادن درخت بید در مرکز دایره.
- قرار گیری تنورهای پخت نان سر کوچه های روستا
- سکوی بزرگ در قسمت مرتفع روستا
- مسجدی کوچک و بدون گنبد و گلدسته که نقش اجتماعی پررنگی داشته و برای جمع شدن اهالی و بحث و گفت و گو نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
از دیگر نکات مرتبط با هویت منظرین روستا می توان به استفاده از رنگهایی با ترکیبات کاملاً طبیعی سفید و خاکی رنگ اشاره کرد که به صورت دستی و توسط پارچه ای آغشته به آن برای رنگ کردن نمای بیرونی خانه ها استفاده می شوند و حس تعلق به بستر را تقویت می کنند. وجود تراسهایی که روبروی هم قرار دارند و عرض کم کوچه ها، روابط میان خانه ها با یکدیگر و طبیعت اطراف را تقویت کرده است.
چالشها و راهکارها
روستای پارسیان نیز همانند بسیاری از روستاهای ایران در حال تغییر است و با چالشهای شهرگرایی، توسعه و تجدد و استفاده از مصالح نامتناسب با اصالت روستا، مانند بتن و فلز و پنجره های دو جداره، دست و پنجه نرم می کند. روز به روز از تعداد خانوارهای روستا کم می شود. این مشکل یکی از تبعات از بین رفتن هویت منظرین روستا است. این در حالی است که با خدمات دهی و ایجاد امکانات رفاهی در راستای شخصیت و هویت روستا و استفاده از مصالح منطبق با اقلیم و بستر آن، نه تنها حیات روستا ادامه یافته بلکه ریشه های هویت منظر در این روستا حفظ می شود و به نسلهای بعدی نیز انتقال می یابد.
مقاله حاضر، دستاورد سفر پژوهشی جمعی از دانشجویان معماری منظر دانشگاه های بین‌المللی امام خمینی، شهید رجایی، تهران، شهید بهشتی و دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات به استان گلستان در اردیبهشت ماه ۱۳۹۶ است که با راهنمایی دکتر محمدرضا مهربانی گلزار تنظیم شده است.
