پارک کوهسنگی مشهد
پروژه پارک کوهسنگی مشهد با مساحت تقریبی 100 هکتار از پروژه های بزرگ معماری منظر کشور است.
این سایت در بخشی قرار گرفته که شهر با یک عامل طبیعی – لبه کوه – درگیر شده است. بنابراین طراحی پارک کوهسنگی سمت و سوی ارگانیک به خود گرفته و با توجه به اینکه طی سالهای قبل برای ساخت مقبره نادرشاه، مقادیر زیادی سنگ از این کوه برداشت شده بود، سعی شده تا حداقل دخل و تصرف درآن صورت بگیرد.
سایت به تناسب شرایط پیرامونی و درونی، کاربری و خواسته های کارفرما (شهرداری مشهد) به 7 قسمت زیر تقسیم شده است:
- استخر قدیمی با قدمتی 70 ساله که بخشی از هویت شهر است.
- باغ پذیرایی با حفظ روحیه شاد باشگاه پذیرایی سابق
- باغ فرهنگی و موزه بزرگ خراسان
- مجموعه کودک
- خانه دوستی ملل آسیایی با توجه به انتخاب مشهد به عنوان پاسدار زبان فارسی
- باغ سنگی شامل دو کوه گرانیتی به همراه حیوانات رها شده در دره و باغ پرندگان
- باغ طبیعی در برگیرنده دریاچه طبیعی که مخزن آبیاری در فصول گرم نیز هست.
در ادامه به بخشی از جزئیات اجرایی پروژه پارک کوه سنگی مشهد اشاره خواهد شد.
پله
پله از اجزای ساختمانی است که امکان حرکت بین دو اختلاف سطح را فراهم می کند. پله ها را می توان بعد دیگری از سنگفرش دانست که حتی گاهی جایی برای نشستن نیز فراهم می آورند. پله می تواند اتصال فضاهای مختلف را به یکدیگر برقرار سازد، از عنصری نمادین شروع شود و به عنصری دیگر ختم گردد، امکان دسترسی به ساختمانها و محلهای نشستن و مانند اینها را برقرار سازد.
در فضاهای باز با ماهیت تفریحی و تفرجی، برای استفاده از چشم اندازهای مطلوب و ایجاد پویایی، محورهای حرکتی می توانند ساختار اصلی طرح را تشکیل دهند. در محورهای حرکتی – ارتباطی که بازدیدکننده ناگریز به استفاده از آنهاست، مانند محورهای ارتباطی درون به بیرون مجموعه، پله ای مستقیم و بدون انحنا، همراه با عرضی مناسب و کفسازی بادوام مطلوب است.
در محورهای حرکتی – دسترسی که امکان دسترسی فردی را که وارد مجموعه می شود به فضاهای مختلف و ساختمانهای مجموعه برقرار می سازد، پله می تواند عرضی کمتر و مصالحی بادوام پایین تر و لیکن با پراکندگی و تنوعی بیشتر داشته باشد.
نوع دیگر محورها، مسیرهای حرکتی – تفرجی است که مسیری برای قدم زدن، ایستادن، گفتگو با دوستان، نشستن و نظایر اینها هستند. در اینجا فرم پله و عرض جنس آن تابع قانون خاصی نیست و بسته به موقعیت طرح متفاوت است.
درتمامی این محورها، پله باید به گونه ای طراحی شود که امکان استفاده از انواع گروههای سنی با توانایی های مختلف از آن میسر گردد.
معرفی برخی از مصالح به کار رفته در طراحی
سنگ لایبید
سنگ چینی لایبید، سنگ آهک متامورف کریستالیزه است که به رنگهای سفید تا خاکستری تیره یافت می شود، با توجه به خواص فیزیکی سنگ مزبور (تراکم، سختی، مقاومت بسیار در مقابل عوامل جوی، صیقل پذیری خوب و …) کاربرد فراوانی در ساختمانها جهت پوشش کف، پله، کابینت و نما دارد.
سنگ ریشه دار
این سنگ با ضخامت حداقل 8 سانتی متر در همه ابعاد از معادن انفجاری قابل استخراج است. این مشخصه سنگ که هیچگونه دور ریزی ندارد و از هر شش وجه آن می توان استفاده کرد، آنرا به گزینه ای بهینه در انتخاب مصالح با حفظ محیط زیست تبدیل کرده است.
بلوک سیمان رنگی
بتن رنگی را با سیمان رنگی می سازند یا به دوغاب سیمان سفید، جسم معدنی رنگی می افزایند. سیمان رنگی 5 تا 10 درصد وزن خود، رنگ معدنی یا نرمه سنگهای رنگی دارد. این رنگها باید در برابر تابش و اثرات جوی پایدار باشند. این کار ظاهر سرد و خاکستری بتن را گرمتر و آشناتر می سازد.
کوهسنگی یک عنصر جالب طبیعی است که به عنوان یک نشانه شهری طبیعی در ذهن مردم شهر مشهد جای گرفته است. جهت طراحی مجموعه تفریحی – فرهنگی توسط مهندسین مشاور بافت شهر، از ابتدا اهداف زیر در نظر گرفته شد:
- حفاظت از هویت طبیعی کوهسنگی
- توسعه فضاهای سبز و باز، گردشگاهی در مقیاس شهر بزرگ آینده
- تامین نیازهای توریستی شهر مشهد و جلب سیاحان، تجار و شهروندان جمهوری های تازه استقلال یافته آسیای مرکزی به مشهد
- توسعه تسهیلات فرهنگی و ایجاد خانه های فرهنگ ملل و اقوام مختلف
- تغییر عملکرد آن دسته از کاربریهایی که مزاحم و مغایر عملکرد تفریحی – تفرجگاهی کوهسنگی تشخیص داده شوند
این اهداف با توجه به سابقه پارک در اذهان مردم و مسافرین مشهد برای جوابگویی در دو مقیاس شهری و فراشهری تعریف شدند. بخشهایی از پارک که در رابطه تنگاتنگ با مناطق مسکونی شهر قرارگرفته اند، در مقیاس شهری و بخشهایی که در مجاورت جاده های اصلی ارتباطی مانند جاده کمربندی یا میدان جمهوری واقع می شوند، در مقیاس فراشهری عمل می کنند.
آبنما
زیباترین وجه معماری ایران شاید به نوعی توجه به چهار عنصر نور، باد، آب، خاک باشد که از تفکرات اسطوره ای فرهنگ ما تا به امروز در جریان است. در این میان آب عنصری است که می تواند با نور ترکیب شود و از آنجا که توانایی عبور نور و روشنایی را از خود دارد به عنصری مقدس تبدیل شده است. در آبنماها، آب و نور به مثابه عناصر هویت بخش با یکدیگر ترکیب می شوند.
آبنما یکی از عوامل تزئینی، تلفیقی و ارتباطی موثر در محیط و فضای باغ است. آبنما نه تنها مکانی برای نگهداری آب؛ که برای به نمایش گذاشتن آن و محلی برای نشستن در کنار آن است.
آبنماها معمولاً دارای عمق کمتر از حوض و حوضچه ها هستند و با تزئینات مدرن از قبیل چراغهای رنگارنگ مخصوص داخل آب، فواره های متنوع، گاهی جایگاهی برای گیاهان آبی و باغچه هایی در کنار یا در وسط آن بوده و اشکال آنها کمتر از اصول هندسی منظم پیروی می کنند. بر حسب شرایط، امکانات زمین و هدفهایی که از ایجاد آبنما وجود دارد، اشکال مختلفی از آن ساخته می شود. شکل و تعیین محل آبنما خود بستگی به موقعیت زمین و هماهنگی با دیگر عوامل باغ دارد.
عمق
عمق آبنماها نبایستی زیاد باشد و معمولاً عمق را برابر با ارتفاع آب موردنظر به علاوه 20 سانتی متر در نظر می گیرند.
پهنا
پهنای آبنما معمولاً برابر واحد موردنظر به علاوه 2 برابر ضخامت دیواره ها است. مثلاً اگر پهنا 2 متر و دیواره 20 سانتی متر باشد پهنای کلی برابر 2 متر و 40 سانتی متر می شود.
کف آبنما
کف آبنما را قبل از دیواره های آن آماده می کنند، بنابراین لازم است به جزئیات ساخت آن توجه شود.
- یک قشر عایق از سنگریزه.
- یک قشر با ضخامت 5 سانتی متر از بتن کم سیمان.
- پوشش بیرونی یا نهایی از بتن.
- شیب کف آبنما
این مطلب قبلاً در “شماره ۱۳” نشریه اینترنتی منظرآنلاین در تاریخ ۱ بهمن ۱۳۸۶ منتشر شده و به دلیل تغییر رویکرد وب سایت نشریه، در سایت معمارمنظر باز نشر می شود.
