به احتمال زیاد گابیون را در مکانهای مختلفی دیده اید؛ سبدهای سیمی پر شده از سنگ که در کنار شیبها و رودخانه ها انباشته شده اند یا به صورت منظمی فضاهای سبز را از هم جدا کرده اند. با اینکه گابیون به تازگی محبوبیت زیادی پیدا کرده اما با این حال دارای قدمت زیادی است؛ به صورتی که توسط نظامیان و مهندسان سازه به مدت هزار سال مورد استفاده قرار می‌گرفته است. از جمله به کارگیری آن در حاشیه رود نیل، باعث شده تا این سازه دارای ساختاری آزمایش شده توسط زمان و قابل اعتماد باشد که البته به همین دلیل موارد مصرف و فواید بیشماری دارد.
واژه گابیون (Gabion) دارای ریشه ای ایتالیایی (Gabbione)، به معنای “قفس بزرگ” است. در واقع محفظه های قفس مانندی هستند که با مواد غیر آلی مانند سنگ، آجر یا بتن شکسته پر می شوند. عمده مصرف آنها در مهندسی سازه برای محافظت کردن از خطوط ساحلی، حاشیه رودها و شیبها در برابر فرسایش است؛ هر چند امروزه برای دلایل کاربردی دیگر یا صرفاً دلایل زیبایی شناسی نیز مورد استفاده قرار می گیرد.
باغها، فضاهای شهری، شهرها و پروژه های توسعه مجدد زمین در حال تغییر روش استفاده از گابیون هستند و از آنها برای ساخت دیوارها، ستونها، نیمکتها، سازه های پایه، جداسازی مناطق، تقویت دیوارهای خاکی و حائل برای آبنماها استفاده می کنند. سبدهایی که برای ساخت این سازه مورد استفاده قرار می گیرند، می توانند در اندازه های مختلف برای پاسخگویی به تمامی نیازها و طرحهای مختلف ساخته شوند. برای ساخت این سبدها از شبکه های سیمی سخت و گالوانیزه به ضخامت 3 میلی متر استفاده می کنند. یکی از دلایل محبوبیت گابیونها، شیوه ساخت آسان و موارد مصرف متنوع آن است.
فواید استفاده از گابیون
- انعطاف پذیری
گابیون بسیار انعطاف پذیر و بادوام است و تحت فشار زیاد، سبد آن به جای آنکه بشکند، به اندازه خیلی کمی تغییر شکل داده، خم، یا له می شود. این ویژگی، یک عملکرد کاربردی است که باعث می شود یکپارچگی سازه از بین نرود بلکه باعث قوی تر شدن آن در گذر زمان می شود.
- استحکام
هر چند که ممکن است به نظر نیاید، اما سیمی که برای ساخت سبدها استفاده می شود، در برابر نیروی کششی بسیار مقاوم بوده و مثل یک تقویت کننده برای کل سازه رفتار می کند. جمع شدن گل و لای و پوشش گیاهی بین فضای خالی سنگها باعث قویتر شدن سازه با گذشت زمان می شود. خیلی از افراد با توجه به این مزیتی که این سیستم دارد از آن برای ساخت میز و نیمکت استفاده می کنند.
- نفوذ پذیری
با توجه به ساختار گابیون و فضای خالی بین سنگها، هوا و آب امکان گذر از این فضای خالی را دارند. از طرفی دیگر، سازه های بتنی با توجه به نداشتن قابلیت نفوذپذیری، باعث به وجود آمدن فشار هیدرواستاتیکی در سازه می شوند که این می‌تواند یکپارچگی کل سازه را به خطر اندازد.
- مقرون به صرفه بودن
این سیستم در مقایسه با سایر مصالح مانند بتن قیمت مناسب تری دارد و می تواند توسط هر کسی اجرا شود. هر چند که اگر قصد ساخت آنرا با ارتفاع بیشتر از یک متر را دارید، بهتر است که از یک متخصص در این زمینه، به منظور حفظ امنیت استفاده کنید.
- پایه محکم
یکی از مزیت های اصلی این شیوه نسبت به دیوارهای معمولی و سنتی، عدم نیاز به فونداسیون است. معمولاً یک لایه فشرده از سنگهای خرد شده لازم است تا یک پایه محکم برای قرارگیری سبدها به وجود آید. ممکن است فکر کنید با این وجود پایه به صورت محکم در زمین قرار نمی‌گیرد اما تا زمانی که شما زمین را برای قرارگیری این ساختار به خوبی آماده و صاف کرده باشید، انتهای سبد مستقیماً در زمین قرار می گیرد و استحکام اصطحکاکی باعث می شود تا سبدها در جای خود قرار بگیرند و از کشیده شدن سازه توسط رودخانه یا نهر جلوگیری می کند.
- کاهش فرسایش
یکی از مزیت های عملکردی گابیون، جلوگیری از فرسایش است. چرا که نیروی آب جاری توسط سنگهایی که در سبد چیده شده اند جذب و گرفته می شود. به همین دلیل از آن برای محافظت کردن از سواحل رودخانه ها و خطوط ساحلی که در معرض خطر فرسایش هستند، استفاده می شود.
- زیبایی شناسی
با توجه به اینکه گابیون سازه ای ساخته شده توسط انسان است، اما همچنان طبیعی به نظر می رسد و قابلیت هماهنگ شدن با محیط طبیعی اطراف خود را دارد چرا که از مصالح طبیعی برای ساخت آن استفاده می شود.
- سازگاری با محیط زیست
زمانی که برای پر کردن سبدها از مصالح محلی استفاده می شود، هزینه های حمل و نقل و مصرف سوخت به طور تقریبی حذف می شوند. بنابراین ساخت این سیستم نسبت به ساخت یک دیوار بتنی آسیب کمتری به طبیعت وارد می کند. از طرفی برای ساخت از مصالحی که قبلاً استفاده شده نیز می توان بهره برد و دیگر نیازی به ساخت یا تهیه مصالح جدید وجود ندارد. گابیون بسیار با دوام، پایدار و دارای عمری طولانی است. در نتیجه نیازی به جابجایی یا تعمیر، مانند دیوارهای سنتی ندارد.
- نصب آسان
هر زمانی که تحقیقات لازم برای ساخت گابیون را انجام دهید و هر آنچه که لازم دارید در اختیار داشته باشید، می‌توانید در طی یک روز دیوار گابیون خود را بسازید. تنها لازم است که سبد را سر هم کنید، جایی که دیوار گابیون قرار است بر روی آن قرار گیرد را آماده کرده و مصالحی که با آن می خواهید سبدهای خود را پر کنید را انتخاب نمایید. بهتر است تا صاف ترین سنگ خود را در قسمتهایی از سبد که بیشتر در معرض دید هستند به کار ببرید و برای پر کردن قسمت میانی سبد از مصالح ارزان قیمت تر مانند بتن شکسته استفاده کنید.
- دائمی نبودن
بر خلاف یک دیوار یا سازه بتنی، سبدهای گابیون به طور دائمی متصل به زمین نیستند، بلکه به راحتی می‌توانند جا به جا شده یا از هم باز شوند. این ویژگی این قابلیت را به شما می دهد تا در طراحی آنرا امتحان کنید و در صورتی که از جلوه آن راضی نبودید به راحتی سبدهای گابیون را از هم باز کنید و آنها را به جایی دیگر انتقال دهید.
اندازه سبدهای گابیون
اندازه اضلاع سبدهای گابیون به طور معمول ضریبی از 0.5 متر یا 50 سانتی متر است. برای سبدهای گابیون با اندازه های 0.5 * 0.5 * 0.5 متر، 0.5 * 0.5 * 1 متر، 0.5 * 1 * 1 متر، 1 * 1 * 1 متر و 1 * 1 * 1.5 متر به تربیت چیزی حدود 200، 400، 800، 1600 و 2400 کیلوگرم مصالح برای پر کردن هر سبد لازم است.
وسایل موردنیاز و مراحل ساخت یک دیوار گابیون
وسایل موردنیاز برای ساخت دیوار گابیون
- سنگ گابیون
- اتصالات هلی کویل
- سیم چین
- بیل
- انبر
- ژئوتکستایل
مراحل ساخت گابیون
- مرحله اول: تراز کردن سطح زمین
به کمک یک بیل یا هر وسیله دیگر، زمینی که قرار است دیوار گابیون بر روی آن قرار گیرد را مسطح کنید و تراز بودن سطح زمین را چک کنید.
- مرحله دوم: جلوگیری از رشد علفهای هرز
در این مرحله ژئوتکستایل را بر روی زمین قرار دهید و آن را محکم بر روی زمین بچسبانید تا از نفوذ علفهای هرز به داخل سبدهای گابیون جلوگیری کنید.
- مرحله سوم: سر هم کردن سبدها
پس از آماده کردن بستر زمین، باید سبدهای گابیون را آماده کنیم تا داخل آنها را با سنگ و یا بتنهای شکسته پر کنیم. به این منظور سیمهایی که سبدهای گابیون از آنها ساخته می شوند را به صورت صاف بر روی زمین قرار می دهیم و از اتصالات هلی کویل برای وصل کردن این صفحات مشبک به هم، استفاده می کنیم.
- مرحله چهارم: پر کردن سبدها
پس از ساخت سبدهای گابیون باید داخل آنها را با سنگ پر کرد.
- مرحله پنجم: ساخت لایه دوم
پس از تکمیل ساخت لای اول دیوار گابیون، در صورتی که قصد ساخت دیوار گابیون به صورت چند لایه را داشته باشیم، می بایست لایه های بعدی را بر روی لایه اول ساخته و همانند لایه زیرین داخل آن را با سنگ پر کنیم.
