بسیاری از مردم تصور میکنند معماران منظر تنها با مصالح سبز، پارکها و باغها سر و کار دارند، در حالی که آنها قابلیتهای بیشتری دارند. برای نمونه، آنها میتوانند در مناطق باستانی و تاریخی کار کنند و چیزهایی مانند تاریخ و آیین را که مردم به دست فراموشی سپرده اند، به یادشان بیاورند. آگاه کردن مردم در مورد آنچه از دست دادهاند، کار سختی است اما به روشنی یکی از نقشهای مهم معماری منظر که چگونگی تعامل با دیگر رشته ها است را نشان می دهد. این اتفاق در همکاری معماران منظر از دو شرکت مختلف که برای حفظ سایتی تاریخی کار می کردند، رخ داد.
بررسی موقعیت سایت
این سایت تاریخی بر بلندای تپهای است که قلعه ساو جرج بر روی آن قرار دارد. این قلعه، کهن ترین زیستگاه انسان در لیسبون است. سایت از جایگاهی استراتژیک برخوردار است که به موجب چشم انداز کامل به دهانه رودخانه تجو (Tejo)، با دشت رسوبی آن و ورودی اقیانوسی و محدوده درون مرزی آن حاصل شده است.
درختان سرو، زیتون و کاج، سراسر تپه را پوشانده اند و برای بازدیدکنندگان، سایه و استراحتگاهی در برابر آفتاب سوزان فراهم می‌کند. اما در واقع این نور خورشید است که با تغییرات خود در طول روز، از پرتوهای صبحگاهی تا نور شدید روز و تابش طلایی عصر، به فضا، رنگ و بویی جادویی می دهد و احتمالاً به این دلیل است که پیشینیان در این مکان سکنی گزیده اند.
تاریخچه سایت
کاوشهای باستانشناسی در سال 1996 آغاز شد و حضور انسان در بسیاری از دوره های تاریخی را آشکار نمود. بازدیدکنندگان می توانند تمام این کشفیات را تنها با قدم زدن در سایت تجربه کرده و به دنبال پاسخ سوالات خود باشند. در محدوده این تپه، یک گورستان کشف شد که قدمت آن به عصر آهن می رسد، مردمان آن زمان احتمالاً بر این باور بوده اند که با تدفین مردگان در این مکان سحرآمیز به آنها احترام می گذارند. اقوام دیگری در قرون بعدی در این مکان سکنی گزیدند؛ مانند مسلمانانی که در قرون وسطی، آلکاکوا را در نزدیک مسجد (نام امروزی آن کلیسای کروز است) و روحانیونی که قصر بیشاپ لیسبون را در قرن 15 میلادی بنا کردند.
یادآوری تاریخ
طراحان باید با ویرانیهای باقی مانده از دوره های مختلف کار می کردند و تصمیم گرفتند با بکارگیری اصول پهنه باستانشناسی، هر دوره تاریخی را جدا کرده و منظر آن را مانند یک متن بازنوشته بخوانند. حفظ و تفسیر آنچه از فرهنگ به جای مانده، به عنوان ابزاری برای بازنویسی منظر استفاده شد؛ جایی که لایه های متوالی دوره های مختلف به وسیله انباشت خاک و آوار ناشی از تحولات ناگهانی از بین رفته و گستره ای از دوره ها و متریالهای غیر قابل تشخیص را در فضایی سه بعدی پدید آورده اند. بدین ترتیب، آنها موفق به خلق مکانی برای ملاقات مردم و نیز روشی برای حفاظت از آثار باقی مانده شدند تا فرهنگ پرتغالی را به شایستگی رواج دهند.
طراحی منظر
طراحی منظر، دوره های زمانی مختلفی را در سایت دنبال می‌کند و آنها را با صفحاتی از فولاد کورتن نشان می دهد. این صفحات، محیط پروژه را تعریف نموده و به عنوان عنصری مهم در کل پروژه تکرار می شود. با دنبال کردن آنها، بازدیدکنندگان تکامل تاریخی سایت را کشف کرده و در آن غرق می شوند. حاصل اولین گامهای طراحی، سازه ای معلق بود که علاوه بر حفاظت از بقایای کفسازی موزاییکی کاخ بیشاپ، با تعبیه آینه ای در سطح زیرین خود، انعکاسی از این کفسازی را به بازدیدگنندگان نشان می دهد.
از آن گذشته، بازدیدکنندگان می توانند تقسیمات فضایی متعلق به طراحی داخلی مسلمانان در قرن یازدهم را مشاهده کنند که خرابه ها و نقوش آنها در طول کاوشها پیدا شده بود. دیوارهایی سفید بر روی خرابه های فضاهای اصلی شناور هستند و پوششی شفاف از پلی کربنات و چوب، تابشی ملایم را به درون هدایت می کند. آخرین عنصر قابل کشف در فضا، سکونتگاههای عصر آهن است که توسط حجمی ایستا از جنس فولاد کورتن و با چرخش مارپیچی محافظت میشود. شکافهای افقی با هدایت بازدیدکنندگان به قدم زدن دور ساختمان و دیدن خرابه های این دوره، حس کنجکاوی آنها را بر می انگیزند.
مصالح پروژه
برای ارزش گذاری به سایت و تاریخ آن، طراحان تصمیم به استفاده از متریالی با رنگ طبیعی، مانند فولاد کورتن گرفتند. نتیجه، طرحی بود که به خوبی با منظر اطراف ترکیب شده بود. سنگفرشها با مصالح مختلف، تمام دوره های تاریخی را نمایش می دهند؛ بازالت سیاه لایه بالایی و معاصر را تعریف می‌کند، ماسه نارنجی فضاهای جمعی و اختصاصی را نشان می دهد، در حالی که ساختار فلزی عمیق ترین کاوشهای عصر آهن را یادآور می شود.
طبق نظر طراحان سایت، سیاهی بازالت، رنگ نارنجی ماسه و اکسید قرمز رنگ فولاد که در تضاد با رنگ سبز درختان کاج و زیتون وحشی هستند، مکان جدیدی را پدید آورده که در آن، دورههای زمانی فشرده شده، با عظمت بی نهایت آسمان، دهانه رودخانه و دشت آبرفتی مواجه میشوند و منظر دوباره آرامش پیشین سایت را باز می یابد.
کارگروهی؛ بهترین راه برای یک طرح خوب
ساخت موزه در سایت قلعه به خوبی نشان می دهد که تلاقی معماری و منظر با تاریخ، قادر به تولید طرحهای قدرتمند و الهام بخش است. معماران منظر این پروژه، آنالیز و تحلیل عمیقی از سایت همراه با تاریخ پر فراز و نشیب و جذابش را ارائه کردند. طراحان با نگاه به پروژه، به عنوان یک طرح بازسازی و به کمک طراحی ساده و ارزشمند و انتخاب صحیح مصالح توانستند ارزشهای سایت را احیاء کنند.
اصولاً کار با منظر تاریخی ساده نیست. کار بر روی یک سایت باستانی کاملاً متفاوت است و هر کسی از عهده آن بر نمی آید. سایت تاریخی میتواند فرصتی جذاب برای معماران منظر باشد تا بتوانند طرحی قدرتمند را ارائه کنند، اما همزمان با طراحی باید به یاد داشت که مهمترین نکته در اینگونه سایتها، وجود بقایا و ویرانه های دوره های پیشین است و اصلی ترین چالش طراحی، کار با این آثار است.
منبع: +
