اینکه تخت جمشید مجموعه ای از کاخها است که برای نمایش قدرت بنا شده یا زیارتگاهی ملی و مقدس برای جشنهای نوروزی و مراسم مذهبی بوده، دو نگرش را شکل داده است.
درک محور هدایت کننده از ورودی به سمت مقبره، اختلاف ارتفاع، پوشش گیاهی و تنوع رنگ گلها و ارتفاع درختان و نورپردازی شبانه در حافظیه حس بینایی را درگیر می کند.
عظمت و مقیاس فرا انسانی کاخ اردشیر و وجود آبگیر رو به ایوان کاخ، صدای پرندگان، ایجاد حس خلوتگاه در کنار آب و ... نمونه هایی از درگیر شدن حواس مخاطب است.
ارتفاع شاخص بنای آرامگاه و درختان سرو، کیفیتهای فضایی در آرامگاه سعدی هستند که در مسیر ورودی به خوبی خودنمایی کرده و توجه بیننده را به خود جلب می کنند.
در معبد آناهیتا تقارن و تعادل وجود دارد که با تصور وجود آب در فضای خالص معبد کامل می شود و مخاطب را به خوبی با نیت و تفکر ساسانیان درباره آب آشنا می سازد.
تنگ چوگان تنگه ای در جوار شهری نظام مند است که رودی در میان داشته و بر کوههای اطراف خود، نقش برجسته هایی از پیروزی شاه ساسانی بر پادشاه رومی را نشان می دهد.
