تظاهرات و مخالفتهای اخیر در میدان تقسیم استانبول میدان تحریر قاهره یکبار دیگر نیروی فضاهای عمومی را به عنوان ابزاری برای اعتراض، به نمایش گذاشت. استفاده از فضاهای عمومی همیشه به عنوان راهی برای بازتاب وضعیت اجتماعی، سیاسی و اقتصادی به کار رفته است. هنوز هم فضاهای عمومی موضوع حساسی محسوب می شوند. حرکت تظاهراتی و اشغالی در لندن نشان داد که فضاها و مکانهای عمومی آنقدر که تصور می کردیم در اختیار عموم نیستند، وقتی که به دستور دادگاه عالی مانع از ورود تظاهرکنندگان به میدان پاترنوستر شدند گویی حق صاحبان این مکان عمومی از آنها سلب شد. این موضوع نقش سیاسی این فضاهای عمومی را بیش از پیش آشکار می کند.
فضای عمومی مهم است زیرا از ابتدا فرض بر این بوده که باید بستر بروز اتفاقات اجتماعی باشد. این عمومی بودن در تمام موارد نشان دهنده حقوق مردم و حق اعتراض سیاسی آنها است. فضای عمومی نماد معماری یک جامعه در همه اشکال آن و همزمان نمایانگر جنبه های اقتصادی، سیاسی، اعتراضی، غذایی، تفریحی و سرگرمی است. در واقع عرصه بروز همه این ساختارها فضای عمومی است. در این مطلب از میان 100 فضای عمومی برتر جهانی به لحاظ ابعاد عینی و ذهنی معماری منظر، 10 میدانی که در صدر این طبقه بندی بودند معرفی شده اند. رتبه اول این رده بندی به میدان نقش جهان اصفهان رسیده است که خود باعث افتخار ایرانیان خواهد بود.
10 – میدان تحریر، قاهره، مصر
این میدان، چهار خیابان اصلی را به هم متصل می کند و نهادهای فرهنگی و سیاسی مختلف مصر در این میدان قرار دارند. (دفتر مرکزی حزب دموکراتیک ملی NDP نیز جزء آن است) زیرگذرهای بزرگ و پلهای پایه فلزی دسترسی عابران پیاده به این میدان را فراهم می کنند. به طور کلی ترافیک با اینکه سواره بر میدان غالب است اما تصاویر اخیر نشان می دهد که این میدان در مواقعی کاملاً مملو از مردم قاهره است که اهمیت این میدان را به عنوان محلی برای وحدت و ابزاری برای مخالفت نشان می دهد.
میدان تحریر قاهره9 – میدان تایمز، نیویورک، آمریکا
میدان تایمز پر فعالیت ترین و پر سر و صدا ترین میدان جهان در شهری است که هرگز نمی خوابد. محرکهای همیشگی آن را واقعاً به یک محل لذت بخش به لحاظ بصری تبدیل کرده است؛ استفاده بیش از حدی از حس بینایی شده است اما واقعاً تجربه بی نظیری است.
میدان تایمز نیویورک8 – میدان دی آرماس، کاسکو، پرو
این میدان به عنوان مرکز پایتخت باستانی اینکاها، از نظر تاریخی غنی است. از فونداسیون و پی آن تا پاساژهای اسپانیایی آن که میدان را فرا گرفته اند و طرح رسمی مدرن تری به میدان می دهند. این میدان با چشم اندازهای نرم و سخت خود به عنوان قلب تپنده و سرزنده شهر عمل می کند.
میدان دی آرماس کاسکو7 – میدان بازار اصلی، کراکوف، لهستان
این میدان در رده بندی خاصی برای فضاهای عمومی در سال 2005 به عنوان بهترین میدان جهان انتخاب شد که قطعاً شایستگی آن را داشته است. افراد به صورت پیاده از 13 نقطه مختلف می توانند به این میدان دسترسی پیدا کنند و از این نظر که تنها با پیاده روی می توان وارد و از آن استفاده کرد، یکی از بهترین میدانهای عاری از اتومبیل و پیاده محور در اروپا است.
میدان بازار اصلی کراکوف6 – میدان فدراسیون، ملبورن، استرالیا
این میدان مدرن در سال 2002 با جنجال فراوان افتتاح شد. به خاطر سبک دیکانستراکتیو ساختمانهایش، اغلب به عنوان یکی از زشت ترین مکانها به آن رأی داده اند. اما اکنون این میدان بسیار موفق است. دلیل این موفقیت داشتن تفریحات و سرگرمی های ثابت، اینترنت بی سیم رایگان و غذاخوریها است که سبب شده تا این مکان همیشه مملو از جمعیت باشد.
میدان فدراسیون ملبورن5 – میدان سن پیترو، واتیکان، ایتالیا
در هیچ جای دنیا میدان بزرگ و شگفت انگیز به بهترین شکل ممکن مانند میدان شاهکار برنینی وجود ندارد. میدان سن پیتر، میدانی عمومی با نسبتهای بسیار بزرگ است که در جلوی کلیسای سن پیر در شهر واتیکان قرار دارد. کلیسای سن پیتر در واتیکان، دولت شهری مستقل درون شهر رم در کشور ایتالیا و محل استقرار پاپ است.
ستون هرمی شکل سنگی قدیمی مصری که در وسط میدان قرار دارد متعلق به چهار هزار سال قبل است که از سال 1568 تا به امروز در این مکان قرار گرفته است. برنینی میدان را تقریباً 100 سال بعد از نصب ستون هرمی طراحی کرد. مجموعه ردیفهای ستونی عظیم توسکانی که گویی بازدیدکنندگان را در بازوهای مادرانه کلیسای مادر در آغوش می گیرد از شاهکارهای طراحی این میدان است.
4 – میدان ترافالگار، لندن، انگلستان
این میدان در لندن از زمان شروع به ساخت آن توسط معمار بزرگ بریتانیایی جان نش، همواره مایه غرور همه بریتانیایی ها بوده است. علاوه بر این، میدان صحنه همیشگی هنر، فرهنگ و دیگر وقایع است.
میدان ترافالگار لندن3 – میدان سرخ، مسکو، روسیه
میدان سرخ با ساختمانهای مهمی مثل کلیسای سنت باسیل، ساختمان کرملین و آرامگاه لنین احاطه شده است. این میدان، مکان شگفت انگیزی برای حضور و بازدید است. نه تنها به عنوان میدان مرکزی مسکو، بلکه همه خیابانهای اصلی شهر مسکو که به بزرگراه اصلی شهر نیز مرتبط می شوند، از میدان سرخ آغاز می شوند.
میدان سرخ مسکو2 – میدان دل کامپو، سیه نا، ایتالیا
این میدان قرمز رنگ توسکانی و صدفی شکل، دو بار در سال میزبان مسابقات اسب دوانی پالیو دی سیه نا است. ابتکار و خلاقیت قرون وسطایی با ساختمانهای فرهنگی محدوده پیرامون و رنگهای گرم و بافت قوی میدان موجب شده تا همیشه مملو از جمعیت باشد. حضور در این میدان یکی از بهترین تجربه های میدانهای عمومی در جهان است.
میدان دل کامپو سیه نا1 – میدان نقش جهان، اصفهان، ایران
یکی از زیباترین میادین جهان، با پهنه سبز روح نواز وسیع در وسط میدان، میدان نقش جهان اصفهان است. دور تا دور آن را مغازه ها فرا گرفته و دارای تعداد زیادی قهوه خانه در آن قرار دارد، مسجد بزرگ امام (شاه سابق) در شمال این میدان قرار گرفته است، بازدید از این میدان نفس را در سینه حبس می کند.
میدان نقش جهان اصفهانمیدان عمومی محلی برای تفریح است، اما وقایع اخیری که در جهان رخ داده است طبیعت سمبلیک و بسیار مهم این مکانهای عمومی را نشان داده است. مکانهای عمومی، محدوده های هستند که تئوریهای سیاست، اقتصاد و جامعه را با واقعیتهای این حوزه ها برخورد می دهند. معماران منظر در کنار سایر رشته های مرتبط در حرفه ای مشغول به کار هستند که نتیجه فعالیتش ساختن مکان است.
منبع: +
