منظر ترس و هیجان در جاده های کردستان

مقدمه

ترس احساسی است که هر انسانی آن را می‌شناسد و از آن به عنوان احساسی ناخوشایند یاد می‌کند. ولی همیشه اینگونه نیست. گاهی احساس ترس می تواند با لذت همراه باشد زیرا در بیشتر مواقع این احساس به گونه ای اتفاق می افتد که انسان برای اولین بار چیزی را تجربه می کند و معمولاً این حس برای بار دوم وجود نخواهد داشت یا کمتر خواهد شد. یکی از مکانهایی که می توان این احساس را به خوبی تجربه کرد، سفر در جاده های پر پیچ و خم است. عدم وجود احساس امنیت در این جاده ها این احساس را بیش از پیش بر می انگیزد. در این گزارش به منظر ترس در یکی از این جاده ها واقع در منطقه هورامانات کردستان پرداخته می شود.

ترس و منظر

حس ترس در منظر می تواند به گونه های مختلفی ایجاد شود:

1. حس ترس در منظر طبیعی
2. حس ترس در منظر مصنوع

حس ترس در منظر طبیعی بسیار قوی عمل می کند زیرا انسان در طبیعت پا به مکانهایی می گذارد که علاوه بر ناشناخته بودن، امنیت جانی چندانی نیز ندارند. به همین دلیل با قرارگیری در طبیعت معمولاً این حس برانگیخته خواهد شد. حس ترس در منظر مصنوع به گونه ای است که طراح اثر، برای جذابیت بیشتر آنرا خلق می کند. از این دست آثار می توان به لابیرنت ها در باغهای فرانسوی و انگلیسی اشاره کرد. ولی گاهی در ایجاد این حس برنامه از پیش تعیین شده ای وجود ندارد و عوامل مختلفی در ایجاد آن دخیل هستند. از این دست آثار می توان به ایجاد جاده ها در مناطق کوهستانی اشاره کرد که به دلیل توپوگرافی و شیب زیاد، راهی جز ایجاد جاده هایی پرپیچ و خم برای مهار این شیب باقی نمی ماند.

منظر ترس در جاده های کردستان

جاده های اصلی

به دلیل شرایط توپوگرافی منطقه هورامانات، جاده هایی که در این منطقه کشیده شده دارای پیچ های تند و خطرناک هستند. عبور از این جاده ها چه به صورت پیاده و چه به صورت سواره حس ترس و هیجان را در افراد بر می انگیزد. از جاده سنندج به سمت منطقه هورامانات، جاده های عبوری سواره رو، دارای پیچ های زیاد ولی با شیب کم هستند. ولی برای ورود به منطقه هورامانات و اولین روستا به نام هورامان تخت، شیب تند و پیچ های 180 درجه وجود دارد. وجود دره های عمیق در کنار جاده و بدون حفاظ برای جلوگیری از سقوط اتومبیل و همچنین نبود چراغهای برق در طول مسیر، در حین عبور شبانه و باریک بودن عرض جاده، منظری همراه با ترس را به وجود می آورد. پس از عبور از این روستا، جاده روستای بلبر وجود دارد که یکی از خطرناک ترین و هراس برانگیزترین جاده ها است. این جاده نیز مانند جاده هورامان تخت پیچ های تندی دارد، با این تفاوت که در ابتدای ورود به جاده روستای بلبر کاملاً قابل مشاهده است و به نظر می آید که روستا بسیار نزدیک است ولی به دلیل جاده پر پیچ و خم، باید برای رسیدن به روستا مسافت بیشتری را طی کرد. یکی از اقداماتی که برای جلوگیری از ریزش کوه در نظر گرفته شده، ساخت دیواره های محافظ برای جلوگیری از ریزش کوه است که وقتی از روستا به این مسیر نگاه کنید، از شدت ترس برای عبور مجدد کم می شود.

جاده های فرعی

در منطقه هورامانات جاده های دیگری هم وجود دارد که فرعی و خاکی هستند و برای رفتن روستاییان به ییلاق و باغات آنها کشیده شده است. روستاییان با وانت از این جاده ها عبور می کنند. جاده های خاکی که از کوه بالا می رود و از نظر ایمنی بسیار ضعیف است. گاهی وانت هایی که روستاییان برای عبور و مرور استفاده می کنند، نمی تواند از شیب کوه به خوبی بالا برود و به سمت عقب می روند و تا لبه پرتگاه نیز می رسند. این جاده ها منظری پر از ترس و هراس را رقم می زند. مسیر بازگشت از این ییلاقات که سرازیری کوه – کوه های باباحیران – را طی می کند، مناظر طبیعی بکری پیش چشم می گذارد. مسیر بازگشت از کوه جاده ای خاکی است، به وسیله عناصر طبیعی مانند سنگ، گیاهان، ساخت لبه های سنگی و … تعریف شده به طوری که شب هنگام برای عبور از این مسیرها نیز مشکلی ایجاد نمی شود.

جمع بندی

خلق منظر ترس و هیجان در طبیعت کار دشواری به نظر می رسد زیرا با جان افراد سر و کار دارد. بنابراین باید جانب احتیاط را حفظ کرد. اما احتیاط در این زمینه نباید به گونه ای باشد که حس ترس و هیجان از بین برود و با کنترل و اطمینان به مخاطب عرضه شود زیرا وجود شک و تردید خود عامل ایجاد ترس است. بنابراین می توان جاده ها را با اقداماتی چون نصب چراغ و استفاده از علائم راهنمای شب رنگ، به خصوص برای عبور اتومبیل، امن تر کرد. این عوامل از ترس و هیجان منظر نمی کاهد ولی به مثبت و ایمن شدن این ترس کمک زیادی می کند. در جاده های فرعی نیز برای ایمنی بیشتر می توان از لبه سازی های بلند استفاده کرد تا خطر عبور ماشینها کاهش یابد. در نهایت باید اشاره کرد که مداخله بیش از حد در منظر راهها در بستر طبیعی جایز نیست. در واقع منظر ترس و هیجان از ویژگیهای طبیعت است و جدا کردن این ویژگی از آن باعث کاهش تاثیرگذاری آن بر ادراک مخاطبان می شود.

منابع

شعبانیان، سارا. 1389. نگاه منظرین به جاده های کویری ایران در جاده قم – کاشان. نشریه اینترنتی منظر