انگلیس که در سطح جهان به عنوان خط مقدم بسیاری از جنبه های کشاورزی و علوم زیستی شناخته شده، برای مبارزه با چالش تغذیه جهانی، خلاقیت، علم و تکنولوژی را با یکدیگر ترکیب کرده است و تخصص و نوآوری خود را به صورت برجسته ای به رخ جهانیان می کشد.
صنعت انگلیس در تولید مواد غذایی کاربردی، در راستای سلامت مصرف کنندگان و کم ترین اثر سوء بر محیط زیست، بسیار قوی عمل کرده است. به علاوه انگلیس بزرگترین بازار مواد غذایی قومی را در اروپا داراست که منعکس کننده سلیقه پرماجرای مصرف کنندگان و چند فرهنگی آنهاست.
غرفه انگلیس در اکسپوی 2015 میلان روایتی است از سفر زنبور عسل از طبیعت به سمت کندو و نشان دهنده نقش حیاتی گرده افشانی زنبور عسل در زنجیره غذایی جهان است؛ چرا که بیش از 60 درصد میوه های مصرفی انسان، توسط زنبور عسل بارور می شود، به علاوه میوه هایی مثل سیب فقط توسط این حشره تکثیر می شوند.
تاثیرات بصری و شنوایی موجود در طرح و خانه‌های شش وجهی سازه آن، تداعی کننده کندوهای عسل موجود در ناتینگهام است. کندوی عسل از جمله جادوهای معماری طبیعی است که هنرمند و مهندسی به نام زنبور عسل آن را می سازد. هدف این غرفه، تشویق به انتخاب آگاهانه و مصرف عادلانه غذا و نشانگر مشارکت انگلیس در دستیابی به اهداف توسعه سازمان ملل متحد است.
ولفگانگ باترس (Wolfgang Buttress)، به عنوان طراح پاویون انگلیس، تاکنون در ساخت مجسمه های ساده، زیبا و متناسب با زمینه طرح، برای تعریف حس مکان بسیار موفق عمل کرده است. برخلاف فریاد ناهنجار و خشن دنیای مدرن، آثار هنری او به دنبال اتصال به المانها و عناصر بی انتها و یا ایجاد آنها هستند.
ولفگانگ نیز به طور فزاینده ای به سمت الهام از طبیعت کشیده شده و با همکاری با کارشناسان، به بررسی و تفسیر یافته های علمی پرداخته است تا گوشه ای از رمز و راز بی انتهای طبیعت را به هنر تبدیل کند. دیدگاه ولفگانگ این است که آثار هنری با زمینه و مناظر اطراف خود درگیر هستند. و این بینش، او را به سمت همکاری با معماران، معماران منظر و مهندسان سازه سوق داده است.
تجربه فضایی
رقص زنبور عسل، با حرکت از کنار دیواره های چوبی روزنه دار آغاز می شود که دید مخاطب را به محیط داخلی می بندند و در انتهای روزن آن، حرکت زنبور عسل از روی گلها به منظور گرده افشانی نمایش داده می شود، که در مجاورت آن، باغی با درختان سیب انگلیسی که قبلاً توسط زنبور عسل بارور شده اند، قرار دارد.
پس از آن تجربه مسیر عبور زنبور عسل از طریق گذر باریکی که به مناظر طبیعی می رسد، توسط ناظرین درک می شود. در طول مسیر، تجربه درک پنج بخش: باغ، علفزار، تراس، بخش برنامه های معماری و کندو برای بیننده فراهم می شود و بازدیدکنندگان از طریق یک منظر با پوشش علفی و چارچوبهایی از خطوط شکسته، به پیش نمایشی منحصربفرد در بالای سرشان می رسند.
در پشت باغ ورودی، پس از گذر از ورودی باریک و پیچ در پیچ آن، در میان حس صدای علفزار، به باغچه انگلیسی یا مِدو می رسیم. این باغچه ها در ارتفاع و مقابل چشم بازدید کنندگان قرار دارند تا تداعی کننده دیدی مانند دید زنبور عسل باشند. نیمکتهای فضای باغ نیز در میان باغچه ها و در زیر گیاهان قرار گرفته اند و نشستن زنبور در داخل یک گل را به ذهن متبادر می سازند.
قبل از بالا رفتن از پله ها، در زیر کندو، تجربه حس صدای زنبور توسط لرزش (Vibration) در مغز، با دستگاهی به نام “بن کانداکتر” فراهم می شود. زنبور به دلیل نداشتن گوش، از این طریق با هم نوعان خود ارتباط برقرار می کند و یکی از دستاوردهای این تجربه، امکان شنیدن صدا توسط افراد ناشنوا است.
درست در انتهای مسیر علفزار و کنار پله های دسترسی به کندو، قسمت مانیتورینگ مجموعه قرار دارد که داخل کندوهای ناتینگهام و سنسورهای آن را به طور آنلاین به نمایش می گذارد. این سیستم که بر اساس لرزش کندو برنامه ریزی شده، acceleromete نام دارد که بر روی گوشیهای موبایل نیز موجود است و موجب تشخیص لرزش می شود. توسط این سیستم سنسورهای لرزشی تبدیل به سیگنالهای دیجیتالی شده و در نهایت این صداها در کندو شنیده می شوند.
پس از بالا رفتن از پله ها و قبل از ورود به کندو، بازدیدکنندگان در یک تراس بزرگ به هم می رسند که در این قسمت رستوران غرفه قرار دارد. تراس تنها راه دسترسی به فضای داخلی کندو است که از بیرون شبیه یک مکعب و از داخل شبیه یک کره است.
هنگامی که وارد کندو می شوید کیفیت حسی کندو را توسط پالس ها و ویزویزهایی تجربه می کنید. این اصوات با روشن و خاموش شدن 891 لامپ LED همراه است که هر کدام مربوط به جنبش زنبورهای عسل در کندویی واقعی در ناتینگهایم انگلستان است.
همانطور که گفته شد، زنبورها توسط لرزش (vibration) با یکدیگر ارتباط برقرار می کنند و سنسورهای لرزشی، توسط سیستم acceleromete تبدیل به سیگنالهای دیجیتالی می‌شود، در نتیجه در داخل سازه صدای ویولون یا پیانو شنیده می شود. تکنولوژی شبیه سازی این کندو، توسط دکتر مارتین بنسیک (Martin Bensic) از دانشگاه ناتینگهام ترنت ( Nottingham Trent University) طراحی شده است.
سرانجام سفر انسان در کالبد زنبور عسل در غرفه انگلیس
پاویون انگلیس، علم، دیدگاه ها، ارزشها و زیر ساختهایش را برای تحقق یک نمایش موفق جهانی در اکسپوی 2015 میلان ترکیب می کند و بستر گفتگو را برای تبادل دیدگاه ها پیرامون چالشهای اصلی تغذیه انسان، به وسیله ارتباط با زنبور عسل، یکی از مهمترین اعضای اکوسیستم زمین، فراهم می کند.
این پاویون با ایجاد تجربه ای بی نظیر برای بازدیدکننده ها به عنوان شخصیتهای اصلی این نمایش بزرگ، با معرفی عسل به عنوان یکی از سالم ترین غذاها برای بشر، به تداوم پذیری محیط زیست نیز اشاره کرده و همچنین مردم را به گفتگوی مزه و فرهنگهای غذایی متفاوت دعوت می کند.
زنبور عسل به عنوان بازیگری اصلی در زندگی کره زمین، حیات اجتماعی وسیعی دارد و حیات بسیاری از موجودات به آن وابسته است. این اهمیت برای انسانها، به عنوان بیشترین استفاده کننده از محصولات طبیعی این کره خاکی، دو چندان می شود که در طراحی این پاویون از بدو ورود تا انتهای مسیر به طرز محسوسی قابل شنیدن و مشاهده است. هر منظره از پاویون، نشانگر حرکت زنبور عسل در طبیعت برای گرده افشانی و تغذیه سیاره زمین است و انگلیس را به عنوان سرزمینی سرسبز و پر از دشتهای حاصلخیز و یک حامی برای کمک و مقابله با این چالش جهانی معرفی می کند.
بازدیدکنندگان در پاویون تجربه ای منحصربفرد را برای رسیدن به کندوی عسل پشت سر می گذارند. آنها با پیروی از سفر زنبور عسل در میان چمنزارهای بریتانیا، در طول مناظر بسیار سفر می کنند، به وسیله گردش در یک باغ پر پیچ و خم میوه و چمنزار گیاهان وحشی با موضوع درگیر می شوند و سر انجام در نزدیکی مرکز علفزار، آهنگی از جنبش زنبورهای عسل در کندو، توجه او را بیش از پیش برمی انگیزد.
این کندو گواه تشابه بین جوامع انسانی و زندگی اجتماعی زنبورهای عسل است و محرکات بینایی و شنوایی در مسیر سفر راوی حضور انسان در کنار زنبورهای عسل است. تمامی این اقدامات در کنار یکدیگر، ارتباط سمعی و بصری و ذهنی خوشایندی را برای بازدیدکنندگان به عنوان حامیان آینده زنبور عسل، این مخلوق منحصربفرد خداوند، فراهم می کنند.
از جمله نکات برجسته در زمینه اکسپوی 2015 میلان، توجه به محیط زیست و منظر اطراف است که با استفاده از مواد تجزیه پذیر و قابل بازیافت، سازه های موقتی، استفاده هر چه بهتر و بهینه از منابع انرژی و اختصاص دادن نصف فضای سازه به فضای باز، محقق شده است. این مهم موجب شکل گیری چشم اندازی از درهم آمیختن معماری و منظر (توده و فضای باز) گشته است.
بنابراین عناصر منظرین در تحقق اهداف اکسپوی میلان نقش اساسی را بر عهده داشتند. پاویون انگلیس نیز در اکسپوی میلان، میراثی از فرهنگ، اجتماع، علم، تکنولوژی و منظر کشورش را به جای گذاشت و حضور شرکت کنندگان در آن و درک عینی و ذهنی آنها از زندگی زنبور عسل در میان مناظر اطراف، به مثابه قلب و روح غرفه، موجب حیات آن می گشت.
این مقاله حاصل تحقیق و پژوهش دانشجویان معماری منظر پیرامون موضوع اکسپوی سال ۲۰۱۵ میلان و وفاداری غرفه کشورها به آن است که زیر نظر دکتر محمدرضا مهربانی گلزار گردآوری و تنظیم شده است.
