• خانه
  • آرشیو
  • نویسندگان
  • راهنما
    • اصول و قواعد ترجمه
    • اصول نقد اثر
  • همکاری با ما
  • درباره ما
  • تماس با ما
یکشنبه 1 خرداد 1401
  • ورود
معمارمنظر
  • منظر
    • پروژه های منظرین
    • معماران منظر
    • منظر صنعتی
    • منظر شهری
    • منظر موقت
    • منظر آیینی
    • فضای جمعی
  • پرونده
    • منظر سرزمین هند
    • منظر بلوچستان
    • منظر سرزمین فارس
    • سفر ترکمن صحرا
    • منظر روسیه
    • منظر فرهنگی هورامانات
    • سفر گیلان
    • سفر هرمز و قشم
    • اکسپوی میلان
    • سفر یزد
  • گزارش
    • مصاحبه
  • کتابخوانی
    • کتاب و سایت
  • سینما و منظر
    • ویدئو
  • نقد
  • فتوکامنت
  • مطالب کوتاه
  • گفتار
  • گزیده پژوهش
  • رویداد
  • معماری
  • شهرسازی
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
معمارمنظر
  • منظر
    • پروژه های منظرین
    • معماران منظر
    • منظر صنعتی
    • منظر شهری
    • منظر موقت
    • منظر آیینی
    • فضای جمعی
  • پرونده
    • منظر سرزمین هند
    • منظر بلوچستان
    • منظر سرزمین فارس
    • سفر ترکمن صحرا
    • منظر روسیه
    • منظر فرهنگی هورامانات
    • سفر گیلان
    • سفر هرمز و قشم
    • اکسپوی میلان
    • سفر یزد
  • گزارش
    • مصاحبه
  • کتابخوانی
    • کتاب و سایت
  • سینما و منظر
    • ویدئو
  • نقد
  • فتوکامنت
  • مطالب کوتاه
  • گفتار
  • گزیده پژوهش
  • رویداد
  • معماری
  • شهرسازی
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
معمارمنظر
بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
صفحه اصلی منظر شهری

بادگیر؛ عنصر هویت بخش منظر شهر یزد

پریچهر اصل فلاحنویسنده: پریچهر اصل فلاح
شنبه 7 آذر 1394
در پرونده سفر یزد, منظر شهری
زمان مطالعه: 2 mins read
A A
0
7
بازدیدها
فیسبوکتوئیترتلگرامواتساپ

مقدمه

منظر شهری پدیده ­ای عینی – ذهنی است که ابعاد آن در ترکیب با یکدیگر، ماهیتی واحد و یکپارچه را شکل داده ­اند. عناصر عینی سازنده منظر شهر متکثر هستند و ادراک و تفسیر شهروندان از این عناصر منجر به شکل­ گیری تصویر ذهنی آنان از شهر شده و در نهایت منظر شهر را رقم می­ زند.

بدین سبب است که عینیت و ذهنیت را در منظر شهر نمی­ توان منفک و مستقل از یکدیگر دانست. این عناصر منظرین گاه در قالب نشانه در شهر مطرح شده و در خوانش و قرائت منظر شهر به خدمت گرفته می­ شوند و گاه بی آنکه از شخصیت نشانه ­ای برخوردار باشند، در شکل ­گیری هویت شهر و همچنین تصویر ذهنی شهروندان سهیم ­هستند و نقش موثری ایفا می­ کنند. شهر یزد نظامی است متشکل از عناصر منظرین، همچون مناره­ های مسجد، رنگ خاکی شهر، بادگیرها و … که با کنار هم نشستن، معنا یافته و منظر این شهر را شکل می­ دهند.

بادگیرها در این نظام، عناصری متعددند که تصور شهر یزد بدون آنان ممکن نیست و تصویر شهر برای شهروندان با این عناصر گره خورده است. اما برخلاف تصور، بادگیرها بی ­آنکه همچون عناصر عمودی دیگر در شهرها (منارها)، به عنوان نشانه­ های شهری شناخته شوند در شکل­ گیری هویت و تصویر منظر یزد نقش دارند. این عناصر علی ­رغم اینکه در خوانایی شهر نقشی ایفا نمی­ کنند، لایه­ ای مهم در ادراک آن محسوب می ­شوند و بر چهره و شخصیت شهر تاثیرگذارند. (تصویر 1) اما سوالی که در اینجا مطرح می­ شود این است که این امر چگونه ممکن است؟

تصویر 1: بادگیرها، عناصری مهم و موثر در ادراک منظر یزد. منبع: احسان شریعتمداری، 1394
تصویر 1: بادگیرها، عناصری مهم و موثر در ادراک منظر یزد. منبع: احسان شریعتمداری، 1394

بادگیر، عنصری موثر در کالبد شهر

در بررسی نقش بادگیرها در منظر یزد، بعد کالبدی، به جهت حضور پر رنگ آنها در کالبد شهر، از ابعاد مهم و تاثیرگذار است. بادگیرها در شهر یزد، عناصری متعددند که علاوه بر تامین نیازهای اقلیمی و پاسخگویی به آب و هوای گرم و خشک شهر، در مقیاس شهر مطرح می­ شوند.

کاربرد بادگیرها در ساختمان­هایی با کاربری­ های مختلف، از جمله منازل، کوشک ها، آب­ انبارها و …، به دلیل پاسخگویی به شرایط اقلیمی شهر، منجر به تعدد آنها شده است، به طوری که می توان گفت یزد، در بین شهرهای مناطق گرم و خشک و گرم و مرطوب، دارای متنوع ­ترین بادگیرها است. همچنین در بعد زیباشناسی، عواملی چون رنگ، بافت و تزیینات مطرح می ­شوند که انتخاب آنها در هماهنگی کامل با کالبد شهر، بادگیرها را به کمال با شهر پیوند زده ­است.

بادگیرها، عناصر هویت بخش منظر شهر یزد
تصویر 2: حضور بادگیرها در کریدورهای دید شهر. منبع: احسان شریعتمداری، 1394

بادگیر به مثابه عنصری هویت ­بخش

بادگیرها در یزد عملکرد نشانه ­ای نداشته و نقشی در خوانایی شهر ایفا نمی­ کنند اما در ابعاد معنایی و بصری، تاثیر عمده ­ای بر مفهوم منظر شهر یزد دارند. در واقع بادگیرها علاوه بر حضور موثر در کالبد شهر، واجد بار معنایی و بصری نیز هستند.

در بررسی بعد معنایی، شاخص ارتفاع مطرح است چرا که بادگیرها به دلیل ارتفاع گرفتن نسبت به بافت اطراف خود، دارای تضاد با زمینه­ کلی شهر بوده و با وجود اینکه به دلیل متعدد بودن، نمی ­توانند شخصیت نشانه­ ای داشته باشند اما در هویت­ بخشی به بافت شهر و معرفی آن موثرند. به­ علاوه، بادگیرها با حضور جدی در کریدورهای مختلف دید و همچنین خط آسمان شهر، از بار بصری بالایی برخوردار شده ­اند (تصویر 2).

ارتباط بین بادگیرها نیز نظام بصری مطلوبی در شهر ایجاد کرده که از تمام عرصه ­ها و محورهای دید در شهر، قابل رویت است (تصویر 3). بنابراین می­ توان چنین گفت که هم­نشینی این ابعاد موجب شده تصویر شهر یزد با بادگیرها گره بخورد و توسط این عناصر معرفی شود.

بادگیرها، عناصر هویت بخش منظر شهر یزد
تصویر 3: ارتباط بین بادگیرها، نظام بصری مطلوبی در شهر ایجاد می کند. منبع: سعید خویی

جمع بندی

بادگیرها عناصری هویت ­بخش در منظر شهر یزد هستند و به­ عنوان یکی از ویژگی­ های این شهر شناخته می شوند؛ به­ گونه ­ای که در تصویرسازی­ ها و ثبت تصاویر مربوط به این شهر، همواره به­ عنوان جزئی جدانشدنی از بافت شهر حضور دارند. بادگیرها در یزد، عناصری متعددند و به دلیل این تعدد، شاخص و متمایز از یکدیگر نیستند و برخلاف اغلب عناصر عمودی مرتفع در شهرها، نمی­ توانند کارکرد نشانه ­ای داشته باشند.

اما همین ویژگی (تعدد) موجب شده بادگیرها در دیدهای مختلف شهر حضوری پررنگ داشته و دارای کارکرد بصری و هویتی باشند. به ­علاوه هماهنگی کالبد آنها با بافت شهر نیز آنها را به عنصری زیباشناسانه برای شهر بدل کرده­ است. بدین­ گونه می­ توان گفت با اینکه بادگیرها نشانه­ های شهری نیستند اما، با توجه به اینکه منظر شهر حاصل درک شهروندان از شهر است و بادگیرها لایه­ ای قوی در ادراک شهر هستند، منظر شهری یزد را نمی ­توان بدون بادگیرها تصور کرد و باید آنها را عناصری موثر در فهم منظر شهر یزد دانست.

* مقاله­ حاضر، دستاورد سفر پژوهشی گروه معماری منظر دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، به استان یزد در آبان ماه ۱۳۹۴ است که با راهنمایی دکتر محمدرضا مهربانی گلزار تنظیم شده است.

منابع:

  • سلطانی، لیلا – 1388 – نقش نشانه ها در مدیریت منظر شهر – منظر – 74-75
  • نوروزی طلب، علیرضا – 1389 – هرمنوتیک منظر شهر، قرائت منظر شهر به مثابه متن – منظر – 18-21
  • محمودی، مهناز – 1385 – بادگیر، جذابیت سیما و منظر شهر یزد – باغ نظر – 91-99
  • محمودی، مهناز- بادگیر، نماد معماری ایران؛ 1388، تهران، یزدا
  • منصوری، سید امیر – 1389 – منظر شهری، کنترل امر کیفی با مولفه های کمی – منظر – 6-7
برچسب ها: بادگیرسفر یزد ۹۴منظر شهرینشانه شهریهویت
نوشته قبلی

منظر خیابان در مسیر منتهی به مسجد جامع به عنوان نقطه عطف شهر یزد

نوشته‌ی بعدی

نگاهی به مراسم نخل ­گردانی و نقش آن در منظر آیینی

پریچهر اصل فلاح

پریچهر اصل فلاح

کارشناسی ارشد معماری منظر دانشگاه بین المللی امام خمینی قزوین

مطالب مرتبط

جالب ترین خیابانهای جهان بر اساس فعالیتها و تجربیات مخاطبین
منظر شهری

جالب ترین خیابانهای جهان بر اساس فعالیتها و تجربیات مخاطبین

نویسنده: سارا راژ
شنبه 27 شهریور 1400
0
108

وب سایت Time Out اخیراً 30 خیابان جالب در جهان را نه بر اساس طراحی شهری بلکه بر اساس تجربه مخاطبین و فعالیتهای ارائه شده در آنها رتبه بندی کرده است.

ادامه مطلب
8 پروژه شهری که جوامع را دگرگون کرده اند

8 پروژه شهری که جوامع را دگرگون کرده اند

شنبه 17 اسفند 1398
255
تاثیر آشفتگی بر منظر شهری در شهرهای هند

تاثیر آشفتگی بر منظر شهری در شهرهای هند

دوشنبه 22 بهمن 1397
61
بی مرزی در منظر شهری هندوستان

بی مرزی در منظر شهری هندوستان

دوشنبه 22 بهمن 1397
45
چاندیگار برخورد مدرنیته و سنت؛ نقش خنثی بودن فضاهای معماری مدرن در تطبیق پذیری با محیط

چاندیگار برخورد مدرنیته و سنت؛ نقش خنثی بودن فضاهای معماری مدرن در تطبیق پذیری با محیط

دوشنبه 22 بهمن 1397
91
نوشته‌ی بعدی
نگاهی به مراسم نخل ­گردانی و نقش آن در منظر آیینی

نگاهی به مراسم نخل ­گردانی و نقش آن در منظر آیینی

دگرگونی منظر شهر در مناسبت های آیینی؛ نمونه موردی: حسینیه تفت در ایام محرم

دگرگونی منظر شهر در مناسبتهای آیینی

دیدگاهتان را بنویسید لغو پاسخ

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *

مطالب برتر

  • پربازدیدترین
  • پربحث ترین
  • آخرین مطالب
خواص و کاربردهای اکوبورد؛ محصولی از پوست نارگیل

خواص و کاربردهای اکوبورد؛ محصولی از پوست نارگیل

یکشنبه 20 مهر 1399
بازیافت ته سیگار در آجرهای خشتی

بازیافت ته سیگار در آجرهای خشتی

پنج‌شنبه 21 فروردین 1399
تحلیل پروژه های مهرداد ایروانیان در شیراز

تحلیل پروژه های مهرداد ایروانیان در شیراز

یکشنبه 12 آذر 1396
برخی از معماران پیشرو حوزه پایداری در عصر حاضر

برخی از معماران پیشرو حوزه پایداری در عصر حاضر

شنبه 7 اسفند 1395
نگاهی به مراسم نخل ­گردانی و نقش آن در منظر آیینی

نگاهی به مراسم نخل ­گردانی و نقش آن در منظر آیینی

5
پروژه های برتر شهری در جهان

پروژه های برتر شهری در جهان

4
تحلیل پروژه های مهرداد ایروانیان در شیراز

تحلیل پروژه های مهرداد ایروانیان در شیراز

4
شناخت آیین و اساطیر در منطقه سیستان و بلوچستان

شناخت آیین و اساطیر در منطقه سیستان و بلوچستان

4
نقد و بررسی پروژه مینور پارادایس، منظرموقت انسان ساخت در مناطق خشک با مصالح خشک

نقد و بررسی پروژه مینور پارادایس

شنبه 20 آذر 1400
تفکیک ناپذیری منظر آسمان و زمین از یکدیگر

تفکیک ناپذیری منظر آسمان و زمین از یکدیگر

پنج‌شنبه 20 آبان 1400
کاربرد مس پتینه شده در معماری منظر

کاربرد مس پتینه شده در معماری منظر

دوشنبه 17 آبان 1400
والتر هوود

والتر هوود

جمعه 14 آبان 1400

عضویت در خبرنامه

ایمیل شما نزد معمارمنظر محفوظ بوده و در اختیار شخص دیگری قرار نخواهد گرفت. ممکن است ایمیل های خبرنامه در پوشه اسپم ایمیل شما قرار بگیرند.

درباره ما

معمارمنظر

جستاری بر منظر، شهرسازی و معماری

استفاده از مطالب وب سایت معمارمنظر در فعالیتهای پژوهشی با ذکر منبع بلامانع است.

ما در شبکه های اجتماعی

  • 2.3k دنبال کننده

هیئت تحریریه

  • آمنه دانشمند
  • عاطفه کریمی
  • فائزه کاویانی
  • فاطمه طورچی مقدم
  • فاطمه زرینه زاد
  • لیلا جهانگیری
  • مهدی فاطمی

مجوزها

logo-samandehi

پشتیبانی

پشتیبانی دامنه: طلاهاست

پشتیبانی هاست: سون هاست

کپی رایت © ۱۴۰۰-۱۳۹۳ – تمامی حقوق برای نویسندگان معمار منظر محفوظ است. انتشار متن مطالب «معمار منظر» در نشریات کاغذی یا رسانه‌های دیجیتال، بدون کسب اجازه از مدیر سایت ممنوع است.

بدون نتیجه
مشاهده تمام نتایج
  • منظر
    • پروژه های منظرین
    • معماران منظر
    • منظر صنعتی
    • منظر شهری
    • منظر موقت
    • منظر آیینی
    • فضای جمعی
  • پرونده
    • منظر سرزمین هند
    • منظر بلوچستان
    • منظر سرزمین فارس
    • سفر ترکمن صحرا
    • منظر روسیه
    • منظر فرهنگی هورامانات
    • سفر گیلان
    • سفر هرمز و قشم
    • اکسپوی میلان
    • سفر یزد
  • گزارش
    • مصاحبه
  • کتابخوانی
    • کتاب و سایت
  • سینما و منظر
    • ویدئو
  • نقد
  • فتوکامنت
  • مطالب کوتاه
  • گفتار
  • گزیده پژوهش
  • رویداد
  • معماری
  • شهرسازی

کپی رایت © ۱۴۰۰-۱۳۹۳ – تمامی حقوق برای نویسندگان معمار منظر محفوظ است. انتشار متن مطالب «معمار منظر» در نشریات کاغذی یا رسانه‌های دیجیتال، بدون کسب اجازه از مدیر سایت ممنوع است.

خوش آمدید!

وارد ناحیه کاربری خود شوید

رمز عبور را فراموش کرده اید؟

رمز عبور خود را بازیابی کنید

لطفا نام کاربری یا آدرس ایمیل خود را برای بازنشانی رمز عبور خود وارد کنید.

ورود به سیستم