برنده جایزه پریتزکر، تحصیل کرده معماری، طراح فشن و هنرمند، زاها حدید (متولد 31 اکتبر سال 1950) یکی از معروفترین و مشهورترین چهره های مشخص حرفه معماری بود. احترام و انتقادهای بسیار برای اشکال منحنی مبنی بر احساسات جسمانی برای او که معروف به حدید رز (Hadid rose) بود، وجود داشت. تنها آوازه او به خاطر معماری پارامتریک نبود بلکه به خاطر طراحی فضا با اشکال هندسی به شیوه جدید نیز مشهور شده بود. امروزه کارهای او به شدت در خلاقیت و تکنولوژی ادامه دارد و حضور رسانه های بی باک در محل انجمن زنان فقط به خاطر نام او بود.
زاها حدید در سال 1950 در شهر بغداد عراق متولد شد، در زمانی که شهرها به عنوان تمدن و پیشرفت و جهانی شدن دیده می شدند. پدر او از سرمایه خوبی بهره مند بود. وی یکی از دیپلماتهای عالی رتبه عراق بود و به عنوان معاون رئیس جمهور کشورش در حزب ملی دموکراتیک فعالیت می کرد. والدین موفق او بستری را برای تحصیلات عالی زاها فراهم می کنند. همچنین مسافرت به سرتاسر جهان و کسب تجربه ها تاثیر عمیقی در شکل گیری علاقه شغلی او داشت. او هنگامی که بچه بود، با والدینش خیلی از تابستانها به مسافرت می رفت و پدرش مطمئن می شد که او به ساختمانهای مهم و موزه ها در هر شهری برای بازدید برود. او اعتقاد دارد که ما به شهرهای جدید برای یادگیری در مورد معماری می رویم و این چیزی است که از ساختمانهای دوست داشتنی الهام گرفته است.
بعد از تحصیل در دوره لیسانس ریاضیات در یکی از دانشگاههای آمریکایی در بیروت، حدید در سال 1972 برای تحصیل در مدرسه معماری به لندن نقل مکان کرد. در این زمان در طراحی Malevich’s Tektonik برای طرح یک هتل، طرحش را مبنی بر آثار نقاشی والاگرایی نقاش روسی Kazimir Malevich قرار داد. این نقاش بعد چهارم کارهایش که حس بود را در کنار اشکال ناب هندسی قرار می داد. این ایده زاها حدید در آن زمان نادیده گرفته شد. او خودش پروژه هایش را می کشید، طراحی و آزمایش می کرد.
به محض فارغ التحصیلی در سال 1977، حدید همکاریش با گروه طراحی OMA که توسط پروفسورهای قبلی اش Rem Koolhaas و Elia Zenghelis تاسیس شده بود، را شروع کرد. بعد از چند همکاری در کارهای بزرگ و بحث و مشاجره در پروژه ای برای ساختمان مجلس هلند در لاهه از گروه بیرون آمد و شیوه خودش را در پیش گرفت. معماری زاحا حدید برای پروژه های غیر ساختارمند مانند The Peak در سال 1982 و خانه اپرای Cardiff Bay در سال 1994 مورد مقبول عامه قرار گرفت. در سال 1993 ایستگاه آتش نشانی Vitra را طراحی کرد. شکلهای کار وی ضربه شدیدی به بسیاری از مشتریها زده است و پیمانکاران باور دارند که به سادگی نمی توان آنها را ساخت. اما بعد از ساخته شدن ساختمان پرش اسکی در Innsbruck اتریش و مرکز هنرهای معاصر در سین سیناتی اوهایو، حدید جایزه پریتزکر را به عنوان اولین زن دریافت کرد. این یک نقطه عطف در دوره شغلی اش برای دقت بیشتر در انتخاب مشتریها و بودجه عالی برای تکمیل بیشتر کارها بود.
همیشه یک چالش بین هدف معماران در پروژه های بزرگ و ارائه بودجه های هنگفت است. توانایی حدید در استفاده تا سر حد ممکن از این چالش زیاد بود. طرح او برای مرکز علمی در ولفزبورگ آلمان در سال 2005 ساخته شده که قواعد بین صفحه های عمودی و افقی در هم و بیرون زده آن برای ذهن مهندسین و ریاضیدانان جهت محاسبه در این مقیاس بیش از حد پیچیده بود. البته امروزه یک نرم افزار طراحی به همراه تحلیل سازه ای مهندسی به این گونه نیروهای منحرف شده، جواب سریع و روشن می دهد که به عنوان سبک پارامتریک مطرح می شود. Alan Yentob در مستندش درباره زاها حدید در شبکه BBC شرح می دهد که مرکز علمی در Volksberg که در عمل یک گام به سوی تغییر بوده است؛ یک جهش مفهومی به صورت دندانه دندانه های ناهموار غول پیکر مارپیچی مانند حلزون که به راحتی توسط نرم افزارهای پارامتریک ساخته شده است.
این پیشرفت غیر منتظره حدید باعث شد که او معروفترین و مشهورترین معمار در 10 سال گذشته شود. جایزه استرلینگ برای back-to-back و موزه MAXXI در سال 2010 و آکادمی سبز در سال 2011 را دریافت کرد. پروژه های انتقادی تحسین برانگیز مانند خانه اپرای Guangzhou در سال 2011 (طراحی منحصربفرد برای طرح Cardiff Bayطبق گفته نشریه گاردین) و طراحی سالن ورزشهای آبی در لندن و موزه Riverside او برنده جایزه آکادمی موزه های اروپا در سال 2012 شد. گروه او در سال 2012، ساختمان Galaxy Soho در پکن و در سال 2014 طراحی برتر سال برای مرکز حیدر علی اف را کسب کردند.
اما اشکال بحث برانگیز حدید و این موفقیتها بدون تنش به دست نیامده است. طرح حدید برای استادیوم بین المللی توکیو، نگرانی از منتفی شدن به دلیل هزینه های هنگفت را به وجود آورده است. در سال 2014 این شرکت مکرر مورد حمله رسانه ها برای سیاست و طرحهایشان قرار گرفت و به طور برجسته به دلیل اظهار نظر او درباره شرایط کاری کارگران در ساختن ساختمانی در قطر به اوج خود رسید. حدید دادخواستی برای تشکیل پرونده تهمت به دادگاه برای نشر نادرست بیانیه ای توسط مجله نیویورکی که در کتابها آورده بود نیز ارائه داد. صرف نظر از این انتقادات، ساخت و سازهای قابل توجه بصری حدید و تاثیر آنها به جهان و معماری انکارناپذیر هستند.
منبع: +
