نویسندگان:
اولین حس تاثیرگذار در ورود به معبد آناهیتا، حس بصری است. این حس با ورود از طریق پله ها به سمت پایین شروع می شود و با ورود به فضای اصلی به اوج می رسد. گذر از راهروی باریک پلکان و سپس ورود به فضای اصلی و آشکار شدن آسمان بر فراز معبد، در کنار فضای مکعبی شکل و خلوص حجمی معبد، نمونه هایی از درگیر شدن حس بینایی مخاطب از تجربه فضا است. با توجه به بافت سنگی فضا نیز می توان از حس لامسه به عنوان دومین حس درگیر شده نیز نام برد.
هویت اصلی معبد وابسته به عناصر طبیعی است که در آن بکار رفته است؛ کارکتر و هویت اصلی معبد، «آب» است و به ترتیب آسمان و خاک و باد نیز در ادراک معبد دخیل بودند.
معبد حس خاصی از خلوص و امنیت دارد که این کیفیات را می توان مرتبط با خلوص هندسی و فرم مکعبی فضا دانست. بکار بردن سنگ که نمادی از صلابت است در کنار زلالی و جریان آب نیز تضاد جالبی به حساب می آید.
برای ورود به فضای اصلی معبد باید از راه پله ای به سمت پایین عبور کنیم که فضایی نیمه تاریک دارد و همچنین به علت پایین بودن سقف راه پله ها (سرگیر بودن) برای ورود به فضا باید سر را خم کرد که نوعی احترام به تقدس آب است و این طراحی به طور ناخودآگاه بر این موضوع تاکید دارد. همچنین ورود از فضای نیمه تاریک به فضای روشن نیز نمادی از زلالی را برای ما تداعی می کند. هندسه فضا و داشتن دیوارهای بلند بر آرامش نیز تاثیرگذار است.
بعد از بازدید از معبد، با توجه به هندسه و جویهای طراحی شده، متوجه تاکید طراحی فضا بر هویت اصلی آن که نشان از تقدس و پاکی و اهمیت آب است، شدیم. دور تا دور حوض در میان معبد، مسیری کم عرض قرار گرفته که مخاطب را به طواف دور آب ترغیب می کرد. بیشتر فضای اصلی معبد را جایگاه آب و مسیر اطراف آن گرفته بود که این نیز تاکیدی به حضور آب است. در نهایت می توان گفت مهمترین شاخصه معبد، ابعاد و تناسبات منظم بود. در معبد تقارن و تعادل وجود داشت که این تعادل با تصور وجود آب در فضای خالص و مکعبی معبد کامل می شد و مخاطب را به خوبی با نیت و تفکر ساسانیان درباره آب آشنا می ساخت.
| * مقاله حاضر، دستاورد سفر پژوهشی جمعی از دانشجویان معماری منظر دانشگاه های بین‌المللی امام خمینی، شهید رجایی، تهران، شهید بهشتی و دانشگاه آزاد واحد علوم تحقیقات به استان فارس در پاییز 1396 است که با راهنمایی دکتر محمدرضا مهربانی گلزار تنظیم شده است. |
