عدم توجه به بستر و اقلیم در مسیر قلعه رودخان

مقدمه

یکی از معیارهای سنجش موفقیت هر پروژه، نوع نگاه به بستر و توجه به شرایط اقلیمی و بومی آن است. اهمیت این موضوع بدان جهت است که آسایش و راحتی را برای مخاطبان به ارمغان می آورد و آسیبهای محیطی را به حداقل می رساند. مسیر طراحی شده منتهی به قلعه رودخان در نزدیکی شهر فومن، مسیری پلکانی در جنگلی انبوه و تنها راه رسیدن به قلعه است. در طراحی این مسیر به مولفه های محیطی بستر و شرایط اقلیمی منطقه توجه اندکی شده که در این گزارش به بحث در مورد ویژگیهای آن پرداخته می شود.

عملکرد راه

ابتدایی ترین وظیفه راه، عملکرد آن است که باید با سهولت و ایمنی بالا همراه باشد، اما در مسیر منتهی به قلعه رودخان جنس مصالح کف و مسیر به گونه ای است که ایمنی پایینی دارد، به این دلیل که در کفسازی پله ها از سنگ رودخانه ای، با سطح دوار و بدون اصطکاک، استفاده شده (تصویر 1) و در مواقع بارانی و مواقعی که به علت شبنم نمناک می شود، موجب لیز خوردن و اتفاقات ناگوار می شود. این مساله زمانی خطرناک تر است که راه، هیچ لبه و جان پناهی ندارد و احتمال سقوط وجود دارد. برای جلوگیری از ایجاد چنین خطراتی، می توان با طراحی دست انداز و جان پناهی از جنس چوب و طناب و خشن کردن و زبر کردن کف پله ها از این مشکل تا حدودی جلوگیری کرد.

آسایش راه

یکی از نقاط ضعف، عدم پیش بینی ایستگاه هایی در طی مسیر (مخصوصاً نیمه اول مسیر) است، که به هنگام باران شدید، همچون سرپناه عمل کنند و از ضرورتهای طراحی در اقلیم بارانی است. این ایستگاه ها می تواند با الگو گرفتن از برجک های آجری قلعه طراحی شود. (تصویر 2) این برجک ها هم تامین کننده آسایش در مواقع بارانی و هم نظرگاهی به سمت منظر پیرامون است. همچنین می توان از سازه های سبک کششی (چوب و طناب و نایلون) همانند نمونه های موجود در سایت استفاده کرد.

تاثیر بصری مصالح و بافت

از نکات منفی این راه جنگلی، استفاده از مصالح نامتناسب با محیط به جای مصالح بومی، همچون چوب یا سنگ است. همچنین لبه های مسیر با مصالح سخت، بدون هیچ واسطه ای به بستر و طبیعت اطراف متصل می شود و گویی خطی محکم طبیعت بکر آن را به دو نیم کرده است. با تداخل راه و طبیعت پیرامون در قسمتهایی از مسیر و با استفاده از لبه ای چوبی (نرده چوبی) یا به کمک سنگ ریزه و خرد کردن مقیاس در لبه، می توان به پاسخ متعادل تری رسید. مساله دیگر میزان سازگاری پلکان فعلی با قلعه است. به دلیل آنکه قلعه نیز ساختاری پلکانی دارد می توان در طراحی یا باز طراحی مسیر فعلی و پلکان آن در رنگ، مصالح و فرم از پلکان قلعه الگو و ایده گرفت.
از نمونه های توجه به بستر و اقلیم در مسیر، می توان به قرارگیری سطل زباله های چوبی بافته شده، به جز نمونه های معدود سطل زباله های فلزی در ابتدای مسیر (تصویر 3)، صندلی های بین راهی در نیمه دوم مسیر و سازه های سبک نایلون و طناب اشاره کرد. (تصویر4)

نقاط عطف

نکته دیگر، توجه به نقاط تغییر مسیر و دید (نقاط عطف) است. در نقاطی که جهت دید عوض می شود، می توان با تعریف عناصری خاص، بر طبیعت پیرامون تاکید کرد و دریچه ای را برای درک بهتر منظر و بستر گشود. یکی از نمونه های بارز آن رود و آبشاری است که در طی مسیر با آن مواجه می شویم اما هیچ گونه ارتباطی بین راه و این پتانسیل بالقوه دیده نمی شود.

جمع بندی

لزوم توجه به شرایط اقلیمی در اقلیم پر باران گیلان و توجه به بستر به علت طبیعت بکر و بدیع سایت و همچنین تاریخی بودن قلعه بسیار ضروری است. عملکرد راه و جنس کفسازی از مسائلی است که اهمیت بالایی دارد و نیازمند اصلاح و بازنگری است. در مرحله بعد می توان به جنبه های معنایی راه، از جمله تاثیر بصری مصالح، بافت و نقاط عطف پرداخت. با توجه به این نکات، نه تنها امنیت بازدیدکنندگان و گردشگران تامین شده، بلکه آسایش و ادراک بهتری از محیط نیز خواهند داشت.