جستجو
Close this search box.

پارک سیتروئن؛ یکی از بدترین پارکهای پاریس!

سیتروئن به عنوان یکی ار پارک های مدرن پاریس در ساحل سمت چپ رود سن قرار گرفته است. این پارک در دو دهه گذشته یک فضای جذاب برای تعامل ساکنان این شهر بوده است.
هیچ داده ای یافت نشد

مشخصات مطلب

پارک سیتروئن توسط ژیل کلمان طراحی و در زمان شهردار آلن اجرا شده است.

آیا پارک سیتروئن واقعاً یکی از بدترین پارک های پاریس است؟ چرا این سوال مطرح شده است؟ آیا شهرت این پارک طرح این سوال را مشکل نمی کند؟ طی بازدیدی که خود من از این پارک داشته ام همواره از آن به عنوان یک نمونه خوب طراحی منظر با ایده ها و نوآوری های جالب یاد کرده ام. اما در مطالعه در مورد آن به مطالبی برخوردم که نشان می داد این پارک انتظار منتقدان را برآورده نکرده است. اما این منتقدان چه کاستی و عیبی از این پارک را یافته اند که طراح نادیده گرفته است؟

پارک سیتروئن به عنوان یکی ار پارک های مدرن پاریس در بخش پانزدهم ساحل سمت چپ رود سن قرار گرفته است. این پارک در دو دهه گذشته یک فضای جذاب برای تعامل ساکنان این شهر شده است. علاوه بر آن فضایی جذاب برای گردشگران و همچنین نمونه موردی جالب برای دانشجویان مخصوصاً دانشجویان رشته معماری منظر نیز است.

خب بهتر است جو زده نشویم و تعریف از این پارک، موفقیت آن را به عنوان یک فضای شاخص شهری را در ذهن ما ثبت نکند. این پارک علاوه بر این تعاریف، منتقدان سرسختی نیز دارد که از آن به عنوان یکی از پروژه های شکست خورده در زمینه پارک های شهری در پاریس یاد می کنند.

در این مطلب با نگاهی به جنبه های مختلف طراحی این پارک و قضاوتی بی طرفانه به بررسی این پروژه خواهیم پرداخت تا بفهمیم این پروژه موفق بوده یا شکست خورده است.

Aerial view of Park André Citroën

پارک سیتروئن و جنگ

در همسایگی این پارک محله ژاول قرار دارد. این اسم بعد از تاسیس یک کارخانه در سال 1777 به دست کنت آرتویس به این محله داده شده است. این کارخانه آب ضدعفونی کننده (همان سفیدکننده یا وایتکس) تولید می کرد که برند آن تاکنون شناخته شده است. این برند آب ژاول بود. این منطقه میراث صنعتی خود را با باز شدن کارخانه اسلحه سازی آندره سیتروئن در جریان جنگ جهانی اول حفظ کرد.

Original plan of the André Citroën Park

بعد از جنگ جهانی کارخانه ماهیت خود را به کارخانه ماشین سازی معروف سیتروئن تغییر داد. این کارخانه تا سال 1974 که به محل جدید نقل مکان کرد، به فعالیت خود در این منطقه ادامه داد. با انتقال کارخانه یک سایت بزرگ و بلااستفاده در حاشیه رودخانه ایجاد شده بود. پارکی که در محل سابق کارخانه سیتروئن ساخته شد توسط ژیل کلمان با همکاری آلن شهردار و پاتریک برگر معمار و چند نفر دیگر طراحی و اجرا گردید.

در واقع این پارک جزو بزرگترین پارک های ایجاد شده در پاریس در قرن یبیستم بوده است. گذشته صنعتی این پارک، آن را در زمره پروژه های باززنده سازی فضاهای صنعتی درون شهری با تکنیک های منظرین قرار می دهد. در ادامه به بررسی خلاقیت ها و ایده های طراحی که در ساخت این پارک استفاده شده است خواهیم پرداخت و در پایان تصمصم گیری با شما خواهد بود. آیا این پروژه موفق بوده است یا از آن به عنوان یک پروژه شکست خورده یاد خواهد شد؟

The greenhouses and the water feature

صفی طویل از جاذبه

طراحی پارک تلفیقی است از تضادها که خود سبب جذابیت آن می شود. در طراحی این پارک با استفاده از ایجاد محیط های صمیمی، محیط باز آن توسط طراح به سه بخش کلی تقسیم شده است:

  • دو باغ کاملاً مجزا به نام های باغ سفید و سیاه
  • فضای وسیع و باز مرکزی پارک
  • یک سری از باغ های کوچک که کنار هم تکرار شده اند که در پارک با نام باغ های سریالی یا تماتیک شناخته می شوند.

در ادامه به بررسی این جز فضاها و ایده طراحی آنها خواهیم پرداخت. در واقع ایده تماتیک بودن و چند وجهی بودن یک عنصر منظرین در این پارک مطرح شده و در این زمینه انتقال مفاهیم نیز تا حدی موفق بوده است. سوال این است که آیا ساخت فضاهای تماتیک و ایجاد اثر هنری با استفاده از ابزارهای منظرین، علاوه بر جذاب بودن، در طول زمان رسوب منظرین در خاطره شهروندان نیز خواهند داشت؟

بالن هوای داغ و پارک سیتروئن

در پارک سیتروئن برای یافتن فضاهای گمشده و از دست رفته در طراحی، از بازی با سطوح جهت کشف این فضاها استفاده شده است. این سطوح با فضاهای پیاده روی و پل ها به هم متصل شده و کشف می شوند. اما دید پرنده به پارک که با بالن هوای داغ به عنوان نقطه شاخص تامین می شود کامل کننده این اکتشاف است. ایده استفاده از بالن و دادن دید وسیع و کامل از پارک، رود سن و بافت شهری اطراف پارک جزو جذابیت های این پارک به شمار می رود.

در تصویر زیر ارتفاع این بالن و دید ناظر مستقر در آن کاملاً مشهود است و در واقع دادن این دید به ناظر و ایجاد یک نظرگاه با تکنولوژی جدید می تواند محرکی برای استفاده ناظران از آن باشد.

André Citroën Park hot air balloon

فضای باز

در فضای باز مرکزی پارک، زمین چمن وسیعی طراحی شده است که استفاده کنندگان از پارک برای پیک نیک، بازی های گروهی و استفاده از آفتاب نادر پاریس از آن استفاده می کنند. مجموعه ای از سروها و دو گلخانه بزرگ موجود در پارک فضای محصور و همواری را در میان خود و کنار این فضای سبز به وجود آورده اند که از آن به عنوان فضای بازی کودکان با آب استفاده شده است.

در گلخانه ها نیز انواع درختان و گیاهان مدیترانه ای که در فصول خاصی نمی توانند در فضای باز باشند، نگهداری می شوند. این گیاهان که در ردیف های منظم و در گلدان کاشته می شوند در فصول و زمان های خاصی در فضای بیرون نگهداری می شوند.

در وسط چمن وسیع پارک بالن هوای داغ پارک قرار دارد. این بالن با ظرفیت 30 بزرگسال یا 60 کودک تا ارتفاع 150 متری از سطح زمین بالا می رود و دید و منظر فوق العاده ای از پارک را به بیننده ارائه می دهد.

Wide view of the André Citroën Park

باغ ها

شاید بتوان به جرات دو باغ سفید و سیاه در این پارک را جز منحصر به فردترین فضاهای ایجاد شده منظرین دانست. فضاهایی که ماهیت تفریح و آموزشی دارند.

باغ سفید فضایی پرهیجان با متریال های سفید رنگ است. زمین بازی کوچکی برای کودکان پدید آورده و چون تنها نقطه پارک است که ورود سگ به آن مشکلی ندارد بسیار مورد توجه کودکان و والدین آنها قرار گرفته است. باغ سیاه فضایی اراسته شده با گیاهانی است که شاخ و برگ آنها تیره رنگ است. این باغ برای مطالعه و قدم زدن و به آرامش رسیدن طراحی شده است. باغ تغییر نیز شامل گیاهانی است که رنگ آنها با تغییر فصول، عوض شده و جلوه ای خاص به آن می بخشد.

باغ حرکت، اجازه رشد و حرکت گیاهان بدون هیچ محدودیت یا تم خاصی را می دهد. باغ های سریالی با توجه به گیاهان مختلف و رنگ های متنوع خود به نوعی به معرفی فلزات مختلف، سیارات گوناگون، روزهای هفته، اشکال مختف آب و حواس های انسان می پردازند.

باغ های تماتیک یا سریالی پارک سیتروئن مانند فواره های آب محل بازی بچه ها شهرت جهانی دارند و خلاقیت طراح در ایجاد این باغ ها سبب خلق فضاهایی بی بدیل و منحصر به فرد شده است. این باغ ها در عین حال که به صورت سریالی ایجاد شده اند بسته به دیدگاه شما دارای تم های گوناگون می باشند. برخی از آنها به عنوان باغ های حواس یاد می کنند.

برخی آنها را باغ هایی می دانند که فلزات مختلف را به کاربر معرفی می کنند. برخی نیز از آنها به عنوان باغ هایی با رنگ های متنوع می دانند و تم های دیگری که در متن معرفی شده اند.

Garden at Park André Citroën

هر باغ با یک امضای خاص، گیاهان خاصی را در خود جای می دهد و قرار است مفاهیم خاصی را منتقل کند:

شاهکار پارک سیتروئن باغ های تماتیک آن است که مانند موزه ای بیننده را مجذوب خویش می کند. باغ هایی که همه حواس شما را درگیر کرده و به نوعی با القا مقصود در هر بیننده یکی از تم های فوق را به او القا می کند. تصویر زیر قرارگیری این باغ ها در کنار هم و مجاورت آنها با مجمتع های مسکونی را نشان می دهند.

برای درک بهتر این باغ ها، علاوه بر بالن مرکزی پارک، جعبه هایی شیشه ای در حاشیه پارک و در مجاورت مجمتع های مسکونی تعبیه شده است که کاربران می توانند با ورود به آنها و ارتفاع گرفتن منظره متفاوتی از باغ ها را ببینند. در عین حال شیشه ای بودن این نظرگاه ها مانع دید ساکنین اطراف پارک در طول روز نخواهد شد.

Park André Ctroën aerial view of Serially Gardens

کاستی های پارک سیتروئن

بازدیدکنندگان از این پارک توریست ها هستند و عیوب اساسی این فضای سبز شهری برای بازدیدکننده ای که یک بار به آن سر می زند، زیاد هویدا نیست. شاید تعریف های زیاد در مقالات گوناگون و توضیحات خارق العاده راهنمایان تورهای تفریحی مجالی برای رسیدن سخنان منتقدان پاریسی به گوش ما نگذاشته اند. این پارک برای مردم پاریس طراحی شده است نه توریست هایی که مقطعی به آن سر می زنند. باید دید که از نگاه یک شهروند پاریسی این پارک چه ویژگی هایی دارد؟

چند ایراد اساسی و بزرگ این پارک را که می توان نام برد عبارتند از عدم ارتباط با رودخانه سن و همسایگان مجاور آن، عدم انتقال مفاهیم طراحی به مردم عادی، تاکید بر حرکت مداروم بین فضاهای طراحی شده و عدم وجود فضا و مبلمان کافی برای مکث در باغ ها و عدم استفاده از پارک در شب.

فضای باز وسیع در حاشیه رودخانه سن فرصت بزرگی برای ارتباط بافت شهری با این رودخانه بوده است. اما در طراحی پارک هیچ ارتباطی با رودخانه دیده نشده است و در واقع پارک به عنوان یکی جزیره در بین بوته هاست که باید با عبور از آنها کشف شود و کسی که در حاشیه سن قدم می زند از وجود این پارک خبردار نخواهد شد.

در واقع طراح از این فرصت بالقوه استفاده نکرده است. هر چند ارتباط پارک با مجمتع های مسکونی اطراف نیز آنقدر قوی نیست و پارک به عنوان منظر مطلوب تنها برای بخش های فوقانی مجتمع ها نقش ایفا می کند و پوشش گیاهی متراکم حاشیه پارک مانع ارتباط بصری همسایگان مجاور با پارک شده است.

Greenhouse in Park André Citroën

نگاه کنید اما دست نزنید

دروازه های پارک نه تنها آن را از رودخانه سن جدا کرده است بلکه مانع ورود مستقیم ساکنین مجتمع های مسکونی اطراف آن شده است. خلاقیت در طراحی این پارک عمدتاً به دلیل تحریک کاربران و ایجاد جذابیت برای آنان بوده است. اما شعار فقط نگاه کنید و دست نزنید، با ماهیت طراحی تضاد دارد. فضاهای خاص که برای درک آنها باید توسط کاربر لمس شوند تا فلزات، حواس و … را درک کنند، اما اجازه دست زدن وجود ندارد.

البته این پیام ها برای ما ایرانیان هم زیاد ناآشنا نیست. وارد چمن نشوید نیز اخطاری است که در پارک ها و بوستان های ایران به چشم می خورد در حالی که چمن به عنوان پاخورترین گیاه برای راه رفتن و نشستن استفاده می شود. عدم وجود فضای نشستن در باغ های سریالی و تماتیک که همواره عبور را تشویق می کند و همچنین نبود سکوهای پیک نیک خانواده ها در چمن وسیع مرکزی پارک نیز از جمله ایرادات طراحی است که عملاً به کاربر به عنوان ناظر پارک توجهی نکرده است.

از طرفی فضای آب بازی کودکان در تضاد آشکار با مقیاس وسیع پارک است. فضایی کوچک که با توجه به حجم زیاد استفاده کننده و زمان کم آن همیشه این هشدار را به کودکان خواهد داد که باید عجله کنند، چون نفر بعدی هم در راه است. بنابراین این فضای بازی باعث توقف بازی نیز می شود که خود بر استفاده مداوم از آن تاثیر منفی دارد.

Park André Ctroën aerial view

با کمال شگفتی به محض اینکه هوا رو به تاریکی می رود این پارک بسته می شود و عملاً یک عنوان یک فضای شهری در شب کار نمی کند. مجتمع های مسکونی از دید مطلوب در شب محروم می شوند و کارکرد اصلی پارک در ایام غیرتعطیل و در شب مختل می شود. بهتر بود با استفاده از نورپردازی های خلاقانه امکان استفاده از این فضا در شب نیز فراهم می شد.

پارک سیتروئن یک فضای شهری در مقیاس معمول و متوسط نیست و باید این واقعیت را پذیرفت که بسیاری از ایده های طراحی توسط بازدیدکنندگان درک نمی شود. در واقع طراحی پارک توسط عموم جامعه درک نمی شود که این امر بر منظر پارک در ذهن ساکنین تاثیر مثبتی ندارد.

با توجه به هزینه گزافی که صرف ساخت این پارک شده است، در بسیاری از مواقع ارزش بازدید مجدد را ندارد و عملاً جنب و جوشی که برای این هزینه انتظار می رود در بین ساکنین محقق نشده است. عمده بازیدها از این پارک مربوط به توریست هاست و البته ساکنین از آن در روزهای تعطیل استفاده می کنند، اما همچنان این واقعیت را باید بپذیریم که ایده های ناب طراحی در این پارک تنها توسط قشر خاصی از مخاطبین درک می شود و باغ های تماتیک یا دیگر فضاهای مفهومی آن برای عموم مردم به راحتی قابل درک و استفاده نخواهند بود. استفاده صرف از چمن وسیع و فضاهای بازی موید این اشکال است.

چنین می توان نتیجه گرفت که یک پروژه منظر شاید در مسابقات یا در سطح جهانی به واسطه ایده های ناب مطرح شود و بدرخشد اما این بدان معنی نخواهد بود که ساکنین مجاور آن و یا استفاده کنندگان هر روز آن دیدگاه طراح را درک کرده و از آن به عنوان یک پروژه پویا نام ببرند. بنابرای آنچه بیش از ایجاد فضاهای تماتیک یا از این دست اهمیت دارد شناخت مردم و منظر آنهاست. شناختی که به ما کمک می کند در حین طراحی از منظر آنها به پروژه بنگریم و ایده های خود را مطابق با فرهنگ و دریافت آنان بهینه کنیم.

∴ Land8.com ∴

2 پاسخ

    1. سلام
      با تشکر از دقت نظر شما
      لینک منبع در انتهای متن درج شده است.
      این مطلب قبل از ادغام سایتهای landarchs و land8 ترجمه شده است و منبع نیز همان داده شده است.
      الان هم روی لینک کلیک کنید به سایت land8 ارجاع داده می شوید که البته آدرس مطلب تغییر کرده و خطا می دهد.
      بسیاری ار مطالب که در آن بازه زمانی است همین مشکل را دارند که به دلیل ادغام دو سایت اتفاق افتاده و نیاز به تصحیح دارند. البته به دلیل حجم مطالب این امر زمان بر خواهد بود.
      البته می بایست سایت مبدا پس از ادغام، برای این مشکل پیش آمده تدبیری می اندیشید.
      لینک را تصحیح کردیم.

دیدگاهتان را بنویسید

نشانی ایمیل شما منتشر نخواهد شد. بخش‌های موردنیاز علامت‌گذاری شده‌اند *