جستجو
Close this search box.
نقد کاربردی

آنچه از نقد در نظر اول به ذهن متبادر مي‌شود، ايراد و اشكال گرفتن از يك كار، اثر علمي و هنري و یا یک پروژه طراحی است، اما در واقع نقد نه ايراد و خرده‌گيري است نه اِشكال‌تراشي، بلكه علم ارزيابي و سنجش ميزان اعتبار علمي يك طرح است.
متخصصان وظیفه دارند از طریق رصد معضلات جامعه در حوزه دانشی خود، نیازمندی‌های جامعه در امر پژوهش را آشکار کنند. لذا، آگاهي از اصول نقد علاوه بر اينكه به ما كمك مي‌كند تا از خرده‌گيري‌هاي غيراصولي و بعضاً به دور از اخلاق علمي درباره آثار ديگران بر حذر باشيم سبب مي‌شود كه به ديدي كارشناسانه مسلح شويم، آنگاه درباره آثار ديگران قضاوت كنيم و اميدوار باشيم كه با انتقاد اصولي و ضابطه‌مند است كه مي‌توان زمينه توسعه علمي جامعه را فراهم آورد و روزنه‌هاي جديدي به روي علم و تحقيق گشود.

اصـول نقد اثر

واژه نقد و نقد كردن در تداول امروز در يك مفهوم كلي به معناي قضاوت و ارزيابي درباره اعمال، افكار و آثار ديگران است و آنچه بيشتر از نقد به طور اخص مدنظر است سنجش و ارزشيابي دقيق  و علمي درباره آثار و دستاوردهاي علمي نويسندگان، هنرمندان و دانشمندان در تمامي حوزه‌هاي دانش بشري است. به كمك نقد است كه يك اثر اعتبار مي‌يابد و نقاط ضعف و قوت آن عيان و موجب اصلاح مداوم الگوهاي دانش بشري مي‌شود. نقد نيز چون ساير رشته‌هاي علمي اصول و قواعد خاص خود را دارد؛ اطلاع و بصيرت از اين اصول به همراه تجربه و برخورداري از ذهني پويا و نقاد به ما كمك مي‌كند تا گزارشي نقادانه و سازنده از يك اثر به دست دهيم.

نقد یک فرآیند چهار مرحله‌ ای است:

۱- توصیف. من چه می‌بینم؟ اثر یا فضای مورد نقد را با دقت و با توجه به همه جزییات آن مورد بررسی قرار دهید و سپس آن را با همه جزییاتی که مشاهده کرده‌اید، توصیف کنید. واقع‌گرایانه عمل کنید و به همه آن چیزهایی که می‌بینید، اشاره داشته باشید.

۲- تحلیل. کار چطور سازماندهی شده است؟ به دنبال المان‌ها و اصول به کار رفته در اثر یا محیط موردنظر و طراحی غالب آن برگردید و درباره آن صحبت کنید. این بخش می‌تواند به یکی از چهار جنبه زیر بپردازد (بررسی همه آنها الزامی نیست، بلکه ممکن است نقد فقط از یک جنبه صورت گیرد(؛

 1-2- مسائل عملکردی و کارکردی پروژه: آیا اجرای پروژه به نیازهای موجود پاسخ گفته است یا خیر؟

2-2- مسائل زیبایی‌شناختی: به دنبال «اصول طراحی» بگردید؛

2-3- مسائل  هویتی و معنایی: پروژه با بستر فرهنگی و اجتماعی خود چگونه ارتباط برقرار کرده است؟

2-4- مسائل اکولوژیک: آیا به تعادل اکولوژیک آسیب می زند یا به احیای اکولوژیک کمک می کند.

2-5- مسائل کالبدی: طراح از «المان‌های محیطی» چطور استفاده کرده است:

۳- تفسیر. چه اتفاقی در حال افتادن است؟ پاسخ به این سوال چیزی بیش از داستان‌سرایی است. چه چشم‌اندازی پیش روست و در گذر زمان سرنوشت پروژه چه خواهد شد؟ این قسمت بر پایه تجربیات شخصی و مشاهدات عینی شما است. می‌توانید احساسات خود را بیان کنید که البته آنها باید از مشاهدات و دریافت‌های بصری پس از تماشای کار نشات گرفته شده باشد.

۴- قضاوت. نظر شما درباره این کار و فضای طراحی چیست؟ آیا این پروژه از نظر بصری یکپارچی لازم را دارد؟ آیا با کاربر ارتباط برقرار می‌کند؟ درباره موفقیت و یا شکست آن قضاوت کنید. نظر خود را بر پایه آنچه از سه مرحله قبل نتیجه گرفته‌اید، بیان کنید. برای قضاوت باید با خودتان صادق باشید و بدانید چرا چنین احساسی نسبت به این طرح دارید.

سایت علمی معمارمنظر در سال دوم فعالیت گسترده خود عزم ورود جدّی به این عرصه را کرده است. مخاطبان سایت معمار منظر، تعداد کثیری از متخصصان، اساتید و دانشجویان شهرسازی، معماری، منظر، طراحی محیطی و فضای سبز هستند که انتظار دارد نقد کاربردی ما بتواند در کار ایشان مفید واقع شود. بخش نقد سایت با جلب همکاری فرهیختگان و ارزیابی بازخوردهای مرحله اول، به تدریج با آهنگ سریعتر و متنوع‌تر تداوم و توسعه خواهد یافت.
در این راستا از تمامی صاحب‌نظران، حرفه‌مندان و دانشجویان دعوت می‌شود در این راه، بخش نقدنویسی سایت معمار منظر را یاری دهند.

سردبیر بخش نقد سایت معمارمنظر